ارزیابی اثرات خشکسالی بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی استان سیستان و بلوچستان

احراری رودی, محی الدین

doi:10.22084/nfag.2018.13178.1249

ارزیابی اثرات خشکسالی بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی استان سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

محی الدین احراری رودی

گروه اقیانوس‌شناسی، دانشکده علوم دریایی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

10.22084/nfag.2018.13178.1249

چکیده

دشت سیستان و بلوچستان در سالهای اخیر با افت چشمگیر سطح آب زیرزمینی مواجه شده است. یکی از بخشهای متاثر شده از شرایط بلند مدت خشکسالی، منابع آبهای زیرزمینی است. یکی از بهترین مقیاسها برای ارزیابی خشکسالی و اثرات آن بکارگیری شاخص بارش استاندارد شده (SPI) است. در این تحقیق با استفاده از این شاخص ابتدا شرایط بلند مدت خشکسالی در منطقه شرق استان سیستان و بلوچستان بررسی شد و سپس تاثیر خشکسالی بر منابع آب زیرزمینی مورد تحقیق قرار گرفت. به منظور تعیین دورههای خشکسالی از دادههای بارش 5 ایستگاه از سال 1363 تا 1393 و دادههای کیفی 27 حلقه چاه مشاهدهای در دو مقطع زمانی 1389 و سال 1392 که دارای پراکندگی مناسبی در استان میباشند، استفاده شده است. جداولهای همارزش Cl, TDS, EC و Na با استفاده از روش آماری جهت بیان تغییرات کیفی تهیه شد. نتایج نشان داد با توجه به کاهش بارندگی، میانگین کل عناصر و مواد در آبهای زیرزمینی طی دوره مورد نظر 20 تا 25 درصد در آب افزایش یافته است. بدیهی است علاوه بر عامل طبیعی که خشکسالی است عوامل انسانی نظیر افزایش جمعیت، تغییر کاربری اراضی، افزایش کارخانهها، افزایش استفاده از کود شیمیایی و سموم دفع آفات در این تغییر کیفیت آب نقش زیادی داشته است. ادامه این روند کاهش بارندگی و برداشت بیش از اندازه میتواند وضعیت این دشت را به حالت بحرانی نزدیک نماید. همچنین مناطق مرکزی، غربی و شمالی در مقایسه با مناطق غربی و جنوبی استان سیستان و بلوچستان با خشکسالی بیشتر مواجه بوده یا خواهند شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment the effects of drought on groundwater quantity and quality of Sistan and Baluchistan Province

نویسنده [English]

Mohyeddin Ahrariroudi

چکیده [English]

Sistan and Baluchistan plain has been faced with significant reduction of groundwater level in recent years. One of the long-term drought conditions affected groundwater resources. One of the best measures for assessing drought and its effects is the use of the Standardized Precipitation Index (SPI). In this research, using this index, firstly, the long-term drought conditions in the eastern province of Sistan and Balouchestan were investigated and then the effects of drought on groundwater resources were investigated. In order to determine the drought periods, the data from 5 station stations from 1363 to 1393 and the qualitative data of 27 observation wells were used in two periods of 1389 and 1392, which have a good dispersion in the province. Tables of Cl, TDS, EC and Na values were prepared using statistical method to express qualitative changes. The results showed that, due to the decrease in rainfall, the average total of elements and materials in groundwater during the given period increased by 20 to 25 percent in water. Obviously, in addition to the natural factor that is drought, human factors such as population growth, land use change, plant growth, increased use of chemical fertilizers and pesticides have contributed greatly to this change in water quality. The continuation of this process of overburdening of rainfall and overtaking can bring the state of the plain closer to a critical state. Also, the central, western and northern regions will face more drought compared to the western and southern provinces of Sistan and Baluchestan.

کلیدواژه‌ها [English]

Drought
Sistan & Baluchistan
Standard rainfall index
floodplain

مراجع

احمدیکرویق، ح (1393) جغرافیای طبیعی تاریخی سیستان، انتشارات نازیار، 624 صفحه.

خزانهداری، ل؛ کوهی، م؛ زابلعباسی، ف؛ قندهاری، شهزاد و ملبوسی، ش (1389) بررسی روند خشکسالی در ایران طی 30 سال آینده (2010 تا 2039)، چهارمین کنفرانس منطقهای تغییر اقلیم، تهران، ایران.

کردوانی، پ (1371) منابع و مسائل آب در ایران، 290 صفحه.

ولایتی، س (1387) هیدرولوژی سازندهای نرم و سخت، انتشارات جهاد دانشگاهی، 396 صفحه.

عباسپور، م و ثابترفتا، ع (1383) تحلیل خشکسالیهای گذشته در ایران، پیشبینی خشکسالیهای آینده و چالشهای پیشروی مدیریت منابع آب در برنامه توسعه چهارم کشور، پنجمین همایش دو سالانه انجمن متخصصان محیط زیست ایران.

Adhikary, S., Das, K., Saha, S. K. and Chaki, T (2013) Groundwater drought assessment for Barind irrigation Project in Northwestern Bangladesh, 20^th International Congress on Modeling and Simulation. Adelaide, Australia, 1–6 December.

Ahmadi, H (2008) Applied Geomorphology, Vol. 2, Third Edition, Tehran University publication, Tehran.

Amini, A., Moussavi-Harami, R., Lahijani, H. and Mahboubi, A (2010) Morphometry and Sedimentology of Miankaleh's Nebkha in southeast of the Caspian sea, the second national conference of wind erosion and dust storms, Yazd University.

Calow, R., Robins, N., Macdonald, A., Nicol. A (1999) Planning for groundwater drought in Africa. In: Proceedings of the International Conference on Integrated Drought Management: Lessons for Sub-Saharan Africa. IHP-V, Technical Documents in Hydrology, 35, 255–270.

Daneshvar, f., Dinpashoh,T., Aalami,m., Jhajharia, D (2013) Trend analysis of groundwater using nonparametric methods (case study: Ardabil plain), Stoch Environ Res Risk Assess 27: 547–559.

Imani, M. and Talebi, A (2011) The effect of drought on groundwater changes using SPI and GRI (Case Study: Bahabad Plain, Yazd). 4th Iran water resources management conference, Tehran, 3-4 May.

Lancaster, N (2013) Sand seas and dune fields. Treatise on Geomorphology. Academic Press, San Diego, Aeolian Geomorphology, 11: 219–245.

Mahmoudi, F (2005) Drought: from concept to solution. Armed Forces Geographical Organization, 120p.

Peters, E., Bier, G., van Lanen, H, A, J., Torfs, P (2006) Propagation and spatial distribution of drought in a groundwater catchment. Journal of Hydrology, 321: 257-275.

Sabetraftar, A (2003) Study and analysis of drought environmental impacts with emphasis on role of water management to mitigate consequences of drought In Iran. 4th International R&D conference of Water and Energy for 21st century, proceedings (Vol.4), page: CP34-CP45

Sabetraftar. A, M. Abbaspour (2003) Study and Analysis of Drought Environmental Impacts, International Workshop on Drought Management Strategies, Iranian National Committee on Irrigation and Drainage, pub. NO. 79, page: 59-68Silva. V.P.R (2003) On climate variability in northeast Brazil, Journal of Arid Environment, 54(2), 256-367.

Shahid, Sh., Hazarika, M. K (2009) Groundwater drought in the northwestern district of Bangladesh. Water Resources Management, 24(10): 1989-2006.

Steinemann, A.C., Cavalcanti, L.F.N (2006) Developing multiple indicators and triggers for drought plans. J. Water Resour. Plann. Manage. ASCE 132 (3), 164–174.

Wang, X., Wang, T., Dong, Z., Liu, X. and Qian, G (2006) Nebkha development and its significance to wind erosion and land degradation in semi-arid northern China. Journal of Arid Environments, 65: 129–141.

Yazdani, M., Talaei, H (2005) Assessment of nutritional status of groundwater aquifers for water resources management. 2sd National Conference on Watershed Management and Soil and Water Resources Management, Kerman, 29-30 February.

Yasemni, S., Mohammad Zadeh, H. and Mosaedi, A (2012) Studying the effect of drought on groundwater level changes of Torbatjam-Fariman plain by using SPI and GRI. 16th Symposium of Geological Society of Iran, Shiraz, 5-6 September.