پتروگرافی، ژئوشیمی، پتروژنز و ریزساختار سنگ‌های دگرگونی شمال‌شرق سنقر

اکبری‌گر صدفی, ویدا; قربانی, منصور; مسعودی, فریبرز; طباخ شعبانی, امیرعلی

پتروگرافی، ژئوشیمی، پتروژنز و ریزساختار سنگ‌های دگرگونی شمال‌شرق سنقر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه زمین‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

² گروه زمین‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه سنندج - سیرجان بوده و در شمال شهرستان سنقر واقع است. این منطقه شامل سنگهای دگرگونی مختلف، با پروتولیت رسوبی و آذرین میباشد. همهی انواع سنگهای موجود تحـت شرایط رخسـارهی شیسـتسبز دگرگون شدهاند. سنگهای دگرگون شده شامل متاگرانیت، متاولکانیکها، مرمر، شیست، کالکشیست، کالکسیلیکاتها، شیستسبز، اسلیت و فیلیت هستند. بافت سنگهای موجود غالباً بلاستوپورفیریک، گرانوبلاستیک و لپیدوبلاستیک است. بر اساس مطالعات ژئوشیمی در نمودارهای هارکر، با افزایش SiO₂ مقدار K₂O روند افزایشی و مقدار TiO₂، MgO و FeOt روند کاهشی داشته است، بنابراین شاید بتوان گفت که فرآیند تفریق، فرآیند اصلی در تکامل شیمیایی سنگهای منطقه است. ماگمای مولد سنـگهای آتشـفشانی از نوع کالـکآلکالن است، همچنین غنیشدگی در عناصر لیتوفیل درشـت یون مانند Rb, K و تهـیشدگی از عناصر با شـدت میدان بالا مانند Nb, Ti را نـشان میدهند. تودههای نفوذی از جنس گرانیت هستند و در میان سنگهای دگرگونی نفوذ کردهاند. متاگرانیتها ماهیت پرآلومین ضعیف دارند و از نوع کالکآلکالن هستند. این گرانیتها از نوع درونصفحهای محسوب میشوند. سنگهای منطقه همچنین تحت تاثیر نیروهای تکتونیکی دگرشکل شدهاند و ریزساختارهای مختلفی در آنها شکلگرفته است که نشان از وجود فازهای دگرشکلی مختلف در منطقه میباشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Petrography, geochemistry, petrogenesis and microstructure of the metamorphic rocks from northeast Songhor

نویسندگان [English]

V. Akbari Garsadafi ¹
M. Ghorbani ¹
F. Masoudi ¹
A. A. Tabbakh Shabani ²

چکیده [English]

The study area is the part of Sanandaj – Sirjan zone and is located in the north of Songhor. This area consists of various metamorphic rocks with igneous and sedimentary protoliths. All types of existing rocks are metamorphosed in the greenschist facies. The metamorphosed rocks consist of metagranite, metavolcanics, marble, schist, calc-schist, calc-silicates, green schist, slate and phyllite. The textures of present rocks are often blastoporphyric, granoblastic and lepidoblastic. On Harker diagrams, the K₂O values are increasing while SiO₂ increasing, whereas, TiO₂, MgO and FeOt are decreasing, therefore, the differentiation is probably the most important process in the chemical development of the rocks. Volcanic rocks are calc- alkaline and enriched in large ion lithophile elements such as K, Rb and depleted in high field strength elements such as Ti, Nb. The intrusive bodies are granites intruding the metamorphic rocks. Granites are weakly peraluminous and calc-alkaline and according to tectonic diagrams belong towithin-plate granites(WPG). The rocks were deformed by tectonic forces and different microstructures formed that is indicating the existence of different phases of deformation in the area.

کلیدواژه‌ها [English]

Petrography
petrogenesis
Microstructure
Geochemistry
northeastern of Songhor

مراجع

[1] اشراقی، ص. ع.، جعفریان، م. ب و اقلیمی، ب (1375) نقشهی 100000/1 سنقر، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

[2] افتخارنژاد، ج (1391) جزوه درسی، زمین شناسی ایران و کشورهای همجوار، دانشگاه شهید بهشتی.

[3] حسینی، ب (1389) پترولوژی و پتروژنز سنگهای دگرگونی منسوب به پالئوزوئیک در زون سنندج - سیرجان و ارتباط آنها با کانیسازی آهن، رسالهی دکتری، دانشگاه شهید بهشتی.

[4] قربانی، م (1381) دیباچهای بر زمینشناسی اقتصادی ایران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 700 صفحه.

[5] قربانی، م (1392) ماگماتیسم و متامورفیسم ایران، انتشارت آرین زمین.

[6] کریمزاده ثمرین، ع. ر (1391) کاربرد دادههای ژئوشیمیایی: ارزیابی، نمایش، تفسیر، دانشگاه تبریز، تالیف هاگ رولینسون، ترجمه، 557 صفحه.

[7] کنعانیان، ع (1390) فرآیندهای موثر در تکوین توده نفوذی کوه دم، شمالخاور اردستان: با تکیه بر شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی، مجله علوم زمین، سال21، شماره81، صفحه 191-200.

[8] کیوانلو، ز (1390) زمینشناسی، کانیشناسی، ژئوشیمی و پترولوژی سنگهای اطراف روستای سنگسفید، پایان نامهی کارشناسیارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

[9] مظفرزاده، ر (1382) پتروگرافی، ژئوشیمی و پتروژنز سنگهای آذرین و دگرگونی محور معادن گلالی- باباعلی (شمالشرق سنقر)، پایاننامهی کارشناسیارشد، دانشگاه شهید بهشتی.

[10] Barker, A (1991) Introduction to metamorphic textures and microstructures. Blackie, NEW YORK.

[11] Cox, K. g., Bell, J. D., & Pakhurst, R. J (1979) The interpretation of igneous rocks Allen and unwin, London, 450 pp.

[12] Dewers, T., & Ortoleva, P (1990) Differentiated structures arising from mechano-chemical feedback in stressed rockes. Earth-Science Reviews, 29: 283-298.

[13] Dunne, W.M., & Hancock, P.L (1994) Palaeostress analysis of small-scale brittle structures. In: Continental deformation (ed. Hancock, P.) 101-120. Pergamon Press, Oxford.

[14] Gratier, J.P., Muquet, L., Hassani, R., & Renard, F (2005) Exprimental microstylolites in quartz and modelled application to natural stylolitic structures. Structural Geology, 27: 89-100.

[15] Harker, A (1909) The natural history of igneous rocks. Methuen and Co., London.

[16] Irvine T.N., & Baragar W.R.A (1971) Aguide to the chemical classification of the common volcanic rocks. Canadian Journal Earth Science, 8: 523-548.

[17] Karcz, Z., & Scholz, C.H (2003) The fractal geometry of some stylolites from the Calcare Massiccio Formation, Italy. Structural Geology, 25: 1301-1316.

[18] Karsli, O., Chen, B., Aydin, F. & Şen, C (2007) Geochemical and Sr–Nd–Pb isotopic compositions of the Eocene Dölek and Sariçiçek Plutons, Eastern Turkey: Implications for magma interaction in the genesis of high-K calc-alkaline granitoids in a post-collision extensional setting, Lithos, 98: 67-96.

[19] Middlemost, E.A.K (1985) Magmas and magmatic rock. Longman, London.

[20] Middlemost, E.A.K (1994) Naming materials in the magma/igneous rock system.Earth-Sciencereviews, 37: 215-224.

[21] Miyashiro, A (1973) Metamorphic and metamorphic belts.George Allen & Unwin, Lodon.

[22] Passchier, C. W., & Trow, R. A. J (2005) Microtectonic. 2^nd edition, Springer, Verlag, Berlin. 365p.

[23] Pearce, J. A (1980) Geochemical evidence for the genesis and eruptive setting of lavas from Tethyan ophiolites. Proc. I nt. ophiolite Symp., Gyprus 1979. Institute of Mining and Metallurgy, pp. 261- 272.

[24] Pearce, J. A., Harris, N.B.W. and Tindle, A.G (1984) Trace element discrimination diagrams for the tectonic Interpretation of granitic rocks. Geol , Soe. Spec.Publ, 7: 14– 24.

[25] Peccerillo, A., & Taylor, S. R (1976) Geochemistry of Eocene calc-alkaline volcanic rocks from the Kastamonu area, Northern Turkey. Contributions toMineralogy and Petrology, 58: 63–81.

[26] Petit, JP., & Matthauer, M (1995) Paleostress superimposition deduced from mesoscale structures in limestone: the Matelles exposure, Languedoc, France. Structural Geology, 17: 245-256.

[27] Prior, DJ (1993) Sub-critical fracture and associated retrogression of garnet duringmylonitic deformation. Contributions to Mineralogy and Petrology, 113: 545-556.

[28] Railsback, L.B., & Andrews, L.M (1995) Tectonic stylolites in the undeformed Cumberland Plateau of southern Tennessee. Structural Geology, 17: 911-922.

[29] Railsback, L.B (1998) Evaluation of spacing of stylolites and its implication for self-organizationes of pressure dissolution. Sedimentary Petrology, 68: 2-7.

[30] Renard, T., Schmittbuhl, J., Gratier, J.P., Meakin, P., & Merino, E (2004) Threedimentional roughness of stylolites in limestones. Geophysical Research, 109, B03209

[31] Rollinson, H (1993) Usiong geochemical data: evaluation, presentation, interpretation: Longman Group Publi. - Stockdale, PB., (1922). Stylolites: their nature and origin. Indiana University Studies, 9: 1-97.

[32] Shand, S.J (1943) "The Eruptive Rocks" John Wiley. New York.

[33] Stockdale, PB (1922) Stylolites: their nature and origin. Indiana University Studies, 9: 1-97.

[34] Stoclin, J (1968) Structural history and tectonics of Iran: a review. American AssociationPetroleum Geologists Bulletin, 25: 1229-1258.

[35] Sun, S.S., & McDonough, W.F (1989) Chemical and isotopic systematics of oceanic basalts: implications for mantle composition and processes. In: Saunders, A.D., Norry, M.J. (Eds.), Magmatism in ocean basins, vol. 42. Geological Society of London Special Publication. 429–448.

[36] Thompson, R. N (1982) British Tertiary volcanic province. Scott. J. Geol, 18: 49-107.