پالئوپالینولوژی و پالئوبیوژئوگرافی سازند جیرود (دونین پسین) در برش کلاریز، شمال خاوری دامغان، البرز مرکزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

2 دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی

چکیده

سازند جیرود در برش کلاریز، شمال خاوری دامغان، از 220 متر تناوب کنگلومرا، کوارتزیت، ماسه­های قرمز و قهوه­ای در قاعده و در ادامه آهک­های فسیل­دار تیره رنگ با میان لایه­هایی از شیل­های نازک لایه تیره تشکیل شده است. در این محل مجموعه مذکور با ناپیوستگی فرسایشی روی سازند میلا و ظاهراً به صورت تدریجی زیر آهک­های سازند مبارک قرار دارد. پالینومورف­های متنوعی با حفظ­شدگی نسبتاً خوب شامل 13 جنس و 26 گونه از میکروفیتوپلانکتون­ها (4 جنس و 9 گونه سیست پرازینوفیت و 9 جنس و 17 گونه آکریتارک)، اسپورها (منحصراً شامل 14 جنس و 21 گونه از اسپورهای ترایلت) و اسکلوکودونت­ها در نهشته­های مورد مطالعه وجود دارد. علاوه بر این، کریپتوسپورها نیز، البته با فراوانی نسبی کمتر، دیده می­شوند. با توجه به حضور فرم­های فسیلی شاخص مانند: Cymatiosphaeraperimembrana, Papulogabata annulata, Tornacia sarjeantii, Unellium lunatum, Unellium piriforme,Deltotosma intonsum, Geminospora lemurata, Densosporites spitsbergensis, Cymbosporites catillus, Punctatisporitesplanus  سن دونین پسین (فرازنین تا اوایل فامنین) برای رسوبات مورد مطالعه در نظر گرفته می­شود. عدم حضور اسپور شاخص Retisporalepidophytaدر پالینوفلورای سازند جیرود، وجود نهشته­های اواخر فامنین در این برش چینه­شناسی را با تردید مواجه می­کند. در این برش، پالینومورف­های موجود در نمونه­های مختلف شبیه به یکدیگر بوده و مجموعه نسبتاً یکنواختی را تشکیل می­دهند که به صورت یک اجتماع فسیلی غیر رسمی (assemblage zone I) معرفی شده است. حضور همزمان اسپورها و پالینومورف­های دریایی، معرف تشکیل رسوبات سازند جیرود در محیط دریایی حاشیه قاره­ایست. وجود اسپورهای متعلق به Progymnospermopsida, Cycadopsida, Zosterophyllopsida, Rhyniopsida, Filicopsida, Lycopsida, Barinopsida, Equisetopsida, نشان دهنده وجود نمونه­هایی از گیاهان مذکور در پوشش گیاهی اطراف محیط تشکیل رسوبات سازند جیرود در برش مورد مطالعه است. فراوانی فرم­هایی از قبیل Densosporites, Punctatisporites, Geminospora, Cymbosporites,در این مطالعه نشان می­دهد گیاهان منتسب به Lycopsida و Filicopsida در پوشش گیاهی اطراف محیط مذکـور فراوان­تر بودند. مقایـسه پالینومورف­های مورد مطالـعه با پالینومورف­های تقریباً همزمان مناطق دیگر ایران و جهان بیانگر شباهت قابل توجه با پالینومورف­های موجود در نهشته­های دونین بالایی البرز، ایران مرکزی و غرب استرالیا است. بر این اساس احتمالاً ایران و استرالیا در این زمان در عرض­های جغرافیایی تقریباً مشابهی قرار داشتند و راه­های ارتباطی (مسیرهای مهاجرت) بین البرز و ایران مرکزی وجود داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Paleopalynology and Palebiogeography of Geirud Formation (Late Devonian) at the Kalariz section, northeast Damqan, Central Alborz

نویسندگان [English]

  • M. Yousefi 1
  • H. Hashemi Hashemi 2
چکیده [English]

The Geirud Formation at the Kalariz Section, northeast Damqan, comprises of 220 m of alternating basal conglomerate, quartzite, reddish sandstones followed by fossiliferous dark limestone with thin intercalations of shales. It disconformably overlies the Mila Formation and gradually succeeds the Mobarak Formation. Diverse, relatively well preserved palynofloras consisting of 26 species assigned to 13 genera of microphytoplanktons (4 genera and 9 species of Prasinophyte phycomata and 9 genera and 17 species of acritarchs), spores (21 species attributed to14 genera of exclusively trilette spores) and scoleocodonts occur in the material studied. Additionally cryptospores, albeit with far less abundance, are also recorded. Presence of such index fossil forms as: Cymatiosphaera perimembrana, Papulogabata annulata, Tornacia sarjeantii, Unellium lunatum, Unellium piriforme, Deltotosma intonsum, Geminospora lemurata, Densosporites spitsbergensis, Cymbosporites catillus and Punctatisporites planus allows attribution of Late Devonian age (Frasnian - early Famennian) to the pertinent material. Notable absence in the palynofloras studied of Retispora lepidophyta militates against any indication of late Famennian strata being present. Spores recorded from different rock samples are generally similar, denoting an almost uniform complexion unorthodoxically named assemblage zone I herein. Co-occurrence of spores and marine Palynomorphs indicates a marginal marine depositional setting. Spores- parent plants relationships alludes to presence of such diverse components as Progymnospermopsida, Cycadopsida, Zosterophyllopsida, Rhyniopsida, Filicopsida, Lycopsida, Barinopsida, Equisetopsida, close to the depositional site. Presence of Densosporites , Punctatisporites, Geminospora and Cymbosporites coeval testifies to domination of Lycopsida and Filicopsida in the coeval vegetation. Comparison between the palynofloras studied with those coeval host rocks from Iran indicates notable similarity with assemblages from the Alborz and Central Iran, and elswhere with those of the Western Australia. It could be said that Iran and Australia were probably located at comparable latitudes and also that migration routes might had been available between the Alborz and Central Iran at this time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Paleopalynology
  • Paleobiogeography
  • palynomorph
  • Geirud Formation
  • Damqan