ریز رخساره های رسوبی و جغرافیای زیستی دیرینه "گذر سازند چهل کمان به سازند خانگیران (پالئوژن)"، شرق حوضه رسوبی کپه داغ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم پایه، گروه زمین‌شناسی

2 دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم پایه، گروه زمین‌شناسی

چکیده

حوضه رسوبی کپه­داغ در شمال و شمال­شرقی ایران قرار گرفته و سازندهای چهل­کمان و خانگیران از جمله مهم­ترین سازندهای پالئوژن این حوضه محسوب می­شوند. بخش فوقانی سازند چهل­کمان در مکان برش الگو شامل سنگ آهک­های ماسه­ای، مارن و سنگ آهک است که با گذر تدریجی به شیل­های سازند خانگیران تبدیل می­شود. در این مطالعه شرایط رسوبگذاری بخش فوقانی سازند چهل­کمان و قاعده سازند خانگیران در ارتباط با فونای گاستروپودی و اثرات فسیلی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. اثر فسیل­های شناسایی شده )تالاسینوئیدس و افیومورفا) در ارتباط با رخساره­های پهنه جزر و مدی و لاگونی بوده که بیانگر تشکیل در بخش­های کم عمق حوضه است. هم­چنین در این مطالعه گاستروپودهای Ampullinid از جنس Globularia برای اولین بار از حوضه رسوبی کپه­داغ شناسایی شدند که با توجه به قرار گیری آن­ها در رخساره مربوط به لاگون، می­توانند نشان دهنده بخش­های کم عمق پلت فرم کربناته از نوع رمپ برای قسمت فوقانی سازند چهل­کمان باشند. مطالعه دیرین زیست­شناسی آن­ها نشان دهنده تعلق حوضه رسوبی کپه­داغ به قلمرو تتیس می­باشد. این جنس تاکنون از بخش­های مختلفی از آسیای مرکزی، اروپای شرقی، مرکزی و غربی نیز گزارش گردیده است. با توجه به حضور این جنس در بخش فوقانی سازند چهل­کمان (پالئوسن پسین، ائوسن پیشین) حوضه رسوبی کپه­داغ، پیشنهاد می­شود حضور این جنس در لایه­های به سن بعد از ائوسن پیشین به سمت اروپا، نشان دهنده مسیر مهاجرت جنس مزبور از شرق به غرب بوده که می­توان حوضه توران را شرقی­ترین نقطه حضور این تاکسا در نظر گرفت که در طی آن حوضه آناتولی ترکیه نیز در وسط این مسیر قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Microfacies and Paleogeography of Chehelkaman and Khangiran Formations (Paleogene) transition, east of Kopet-Dagh basin

نویسندگان [English]

  • A. A. Siabeghodsy 1
  • M. A. Salahi 1
  • B. Rivandi Rivandi 2
چکیده [English]

Kopet-Dagh basin is located in north and northeast of Iran. Chehelkaman and Khangiran Formations are the most important formations of Paleogene settings. Upper parts of Chehelkaman Formation in the Chehelkaman Syncline section consist of sandy limestone, marl and limestone with transition contact into Khangiran Formation is conformable and transitional. In this study depositional condition of the top of Chehelkaman Formation and base of Khangiran Formation based on gastropod fauna and trace fossils were studied. These trace fossils in accosiation with tidal flat and lagoon facies that indicate of depositional in the shallow depth environment. Also in this study Globularia genus from Ampullinid gastropods for first time recognized of Kopet- Dagh basin.Because of this genus related with lagoon facies, can be indicate of shallow depth environment for the top of Chehelkaman Formation too. Paleobiogeography of this genus indicates of dependency of Kopet- Dagh basin to tethys realm. So far this genus reported of parts of Central Asian, Eastern Europe, Central Europe and Western Europe. This genus is in the top of Chehelkaman Formation of Kopet-Dagh basin, whearas this genus reported in the layer of post Early Eocene in Erope. This subject indicates migration direction of this genus from east toward west. So can be elicitation that the turan basin is the easternmost of the presence and occurrence of this taxon. In duration of this migration direction from east to west, Anatulian basin of Turkey exposure in the middle of this migration direction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kopet-Dagh basin
  • Chehelkaman Formation
  • Khangiran Formation
  • sedimentary environment
  • Ampullinid gastropoda