مراحل تشکیل و تکوین کانسار طلای اپی‌ترمال زواریان بر پایه مطالعات سیالات ‌درگیر، جنوب غرب قم، مرکز ایران

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 استاد گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

کانسار زوّاریان در60 کیلومتری جنوب‌غربی استان قم‌ و در زون زمین‌شناسی ایران‌مرکزی قرار دارد. بر اساس شواهد صحرایی و مطالعات سنگ‌شناسی، کانی‌زایی طلا در سنگ‌های میزبان آندزیت و آندزیت‌بازالتی همراه با دگرسانی آرژیلیکی ‌پیشرفته و آلونیتی‌شدن و به‌صورت رگچه‌های سیلیسی- اکسید‌آهنی صورت گرفته‌ است. داده‌های ژئوشیمیایی نمونه‌های سنگی نشان می‌دهد که عیار متوسط طلا حدود 98/1 ppm است. کانه‌سازی در منطقه به دو شکل هیپوژن شامل کالکوپیریت، مگنتیت، پیریت، گالن، هماتیت وکالکوسیت و کانه‌سازی سوپرژن شامل کالکوسیت، کوولیت، گوتیت، لیمونیت، مالاکیت، کلریت، سریسیت و کائولینیت و سوپرژن صورت گرفته‌ است. مهم‌ترین باطله‌های پرکننده فضای خالی شامل سیلیس و فلدسپار است. همراه با کانه‌سازی طلا دگرسانی‌های سیلیسی، پروپلیتیکی، سریسیتی، کربناتی، آرژیلیکی و آلونیتی‌شدن صورت گرفته ‌است. سیالات‌درگیر کانی‌سازی طلای اپی‌ترمال زواریان شامل فازهای مایع، گاز و جامد هستند. مطالعه سیالات‌ درگیر نشان‌ داد که دمای همگنی آن‌ها بین 138 تا 383 درجه سانتی­گراد و میزان شوری آن‌ها بین 87/0 تا 06/44 درصد وزنی معادل نمک طعام تغییر می‌کند. چگالی سیالات ‌درگیر در دامنه 72/0 تا 16/1 گرم بر سانتی­متر مکعب قرار ‌دارند و حداقل عمق به دام افتادن میانبارهای سیال در محدوده مورد مطالعه حدوداً 900 متر برآورد شده ‌است. نتایج تجزیه سیالات درگیر یک گستره دمایی و شوری متوسط با منشاء ماگمایی اختلاط یافته با سیالات دگرگونی و جوی را برای این سیالات‌گرمابی را نشان‌ می‌دهد. با توجه به ویژگی‌های کانی‌شناسی، بافتی و ساختی کانسنگ، دگرسانی کمرسنگ و داده‌های سیالات درگیر و مقایسه آن با انواع کانسارهای اپی‌ترمال، محدوده زواریان در گروه ذخایر اپی‌ترمال سولفیداسیون بالا قرار ‌می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The stages of formation and development of epithermal gold deposite in Zavarian area based on fluid inclusions study, SW of Qom, Central Iran

نویسندگان [English]

  • S. Sadeghi 1
  • M. Yazdi 2
  • I. Rasa 2
  • M. R. Janesari 1
1 Ph. D. student. Dept., of Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti Univeristy of Tehran, Tehran, Iran
2 Prof., Dept., of Geology, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti Univeristy of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Zavarian gold deposit is located 60 km southwest of Qom and in Central Iran tectonic zone. The basement rocks of the area include volcanic units of Miocene- Pliocene (MPb), andesite units of Miocene- Pliocene (MPan), volcanic- pyroclastic units of Miocene- Pliocene (MPVP), pyroclastic units of Miocene- Pliocene and recent alluvium. The plutonic rocks of the area are granodiorite-tonalite. The intruded dykes are subdivided to andesite dikes (DY1) and dacite dike (DY2). The main alterations are advanced argillic, alunitization, propylitic, sericitic and silicification. Gold mineralization has been occurred in andesite and dacite dykes. Au-mineralization is mostly vein, breccia and replacement type. Ore minerals include magnetite, hematite, Fe-hydro-oxides, chalcopyrite, pyrite and bornite which are host of Au. Geochemical data show that the average content of Au is1.98ppm. Fluid inclusions were investigated in quartz which are associated by ore minerals. These fluid inclusions are generally two-phase of fluid-rich (L + V). The results of analyzes showed that the salinity contents vary between 0.87 to 44.06% NaCl. The homogenization temperature varies between 138 and 383 ° C. The data suggest that the hydrothermal fluids which are responsible for mineralization have low to medium temperature and salinity. It is compatible to primary magmatic hydrothermal fluids which have been mixed probably to metamorphic and meteoric fluids. Mineralogical, geochemical and fluid inclusions data show that gold mineralization in the area is epithermal high sulfide type.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Au-mineralization
  • Fluid inclusions
  • Epithermal type
  • Zavarian
  • Central Iran

مراجع

ابراهیمی، س (1388) مطالعات کانی‌شناسی و میانباره‌ای سیال ذخیره طلای اپی‌ترمال شرف‌آباد، شمال باختر ایران. فصلنامه علوم­زمین، شماره 71، ص 154-149.
اشرف‌پور، ا (1386) ویژگی‌های ژئوشیمیایی، کانی‌شناسی و دگرسانی محدوده طلای ارغش، جنوب غرب نیشابور، شمال شرق ایران. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم­زمین.
راستاد، ا.، تاج­الدین، ح.، رشیدنژاد عمران، ن.، باباخانی، ع (1379) خاستگاه و پتانسیل طلا-مس در محدوده معدنی دارستان-باغو (جنوب دامغان). فصلنامه علوم­زمین، شماره 35-36، ص 79-60.
صادقی، س.، یزدی، م (1399) ویژگی­های کانی­شناسی و سنگ‌شناسی کانی­سازی طلا در محدوه زوّاریان، جنوب غرب قم، مرکز ایران. دوازدهمین همایش انجمن زمین‌شناسی اقتصادی ایران.
صادقی، س.، یزدی، م (1399) شناسایی و تفکیک زون­های آلتراسیون مرتبط با کانی­زایی طلا با استفاده از سنجش از دور در محدوه زوّاریان، جنوب غرب قم، مرکز ایران. سی و نهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بین­المللی علوم زمین.
عابدیان، ی (1390) گزارش اکتشاف طلا در ورقه یکصدهزارم سلفچگان استان قم، محدوده زواریان. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 245 ص.
عابدیان، ی (1389) پی­جویی و پتانسیل‌یابی مواد معدنی به همراه تهیه نقشه 1:25000 سلفچگان- محدوده زواریان. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 75 ص.
علی­محمدی، م (1389) شناسایی کانی‌های دگرسانی گرمابی (هیدروترمال) و بخش‌های سیلیسی همراه با کانه‌زایی در ناحیه طلادار هیراد ( جنوب بیرجند) با استفاده از داده‌های سنجنده استر. فصلنامه علوم زمین، شماره 17، 70 ص.
مهابادی، ر (1399) جنبه‌های کانی‌شناختی، زمین شیمیایی و زایشی کانی‌سازی کانسار مس آبگاره؛ نمونه‌ای از کانسارهای مس رگه. فصلنامه علوم زمین، شماره 166، ص 99-110.
معانی‌جو، م (1395) سیستماتیک‌های سیالات درگیر در کانی‌های دیاژنتیک (ترجمه گلداستاین و رینولدز). انتشارات دانشگاه بوعلی­سینا، 292 ص.
Bodnar, R. J )2003) Re-equilibration of fluid inclusions: In I. Samson, A. Anderson, & D. Marshall, eds. Fluid Inclusions: Analysis and Interpretation: Mineralogical Association of Canada. Short Course Series, 32: 213-230.
Bodnar, R. J (2003) Introduction to fluid inclusions, In: Fluid inclusion-analysis and interpretation. I. Samson A. Anderson D. Marshall. Mineralogical Association of Canada, Short Course Series, 32: 1-9.
Gemmell, J. B and Simmons, S. F (2007) A group of papers devoted to epithermal Au–Ag deposits. Economic Geology, 102: 783–1009.
Giggenbach, W. F (1997) The origin and evolution of fluids in magmatic-hydrothermal systems. In: Geochemistry of hydrothermal ore deposits, 3d Edition (H. L. Barnes, Ed.), Wiley: 737-796.
Goldstein, R. H. and Reynolds, T. J (1994) Systematics of fluid inclusions in diagenetic minerals. Society for Sedimentary Geology Short Course, 31: 199p.
Hass, J (1971) The effect of salinity on the maximum thermal gradient of a hydrothermal system at hydrostatic pressure. Econ Geol, 66: 940-946.
Heald, P. Foley, N. K. and Hayba, D. O (1987) Comparative anatomy of volcanic-hosted epithermal deposits: Acid-sulfate and adularia-sericite types.  Economic Geology, 82: 1–26.
Hedenquist, J. W., Izawa, E., Arribas, A., Jr., and White, N. C (1996) Epithermal Gold Deposits: Styles, Characteristics, and Exploration. Resource Geol: Special Publ, 1: 16.
Hedenquist, J. W., Sillitoe, R. H (2033) Linkages between volcanotectonic settings, ore-fluid compositions, and epithermal precious metal deposits, society of economic geologists. special publication 10.
Kesler, S. E., Vennemann, T. W., Frederickson, C., Breithaupt, A., Vazquez, R., and Furman, F (1997) Hydrogen and oxygen isotope evidence for origin of MVT-forming brines, southern Appalachians. Geochimicaet Cosmochimica Acta, 6: 1513–1523.
Lindgren, W (1907) The relation of ore deposition to physical conditions. Economic Geology, 2: 105–127.
Lindgren, W (1933) Mineral deposits: 4th edn. New York: McGraw-Hill, 930p.
Lindgren, W (1907) The relation of ore deposition to physical conditions: Economic Geology, 2: 105–127.
Mehrabi, B., Ghasemi, S. M (2015) Structural control on epithermal mineralization in the Troud-Chah Shirin belt using point pattern and Fry analyses north of Iran. Geotectonics, 49: 320-331.
Moncada, D., Mutchler, S., Nieto, A., Reynolds, T. J., Rimstidt, J. D., and Bodnar, R. J (2012) Mineral textures and fluid inclusion petrography of the epithermal Ag–Au deposits at Guanajuato, Mexico: Application to exploration. Journal of Geochemical Exploration, 114: 20–35.
Nash, J. T (1976) Fluid inclusion petrology data from porphyry copper deposits and applications to exploration. U.S. Geol. Survey Prof, 16p.
Schneider, H. J., Lehmann, B (1977) Contribution to a new genetical concept on the Bolivian tin province. Time and Strata-bound Ore Depositst, Springer, Berlin, 153-168.
Shepherd, T. J., Rankin, A. H., Alderton, D. H. M (1985) A Practical Guide to Fluid Inclusion Studies, lasgow and London (Blackie), 239p.
Sillitoe, R. H., Steele, G. B., Thompson, J. F. H., Lang, J. R (1998) Advanced argillic lithocaps in the Bolivian tin-silver belt. Mineralium Deposita, 33-539.
Simmons, G., Gosalia, D. N., Rennekamp, A. J., Reeves, J. D., Diamond, S. L., Bates, P (2005) Inhibitors of cathepsin L prevent severe acute respiratory syndrome coronavirus entry Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 102: 11876-11881.
Theodore, T. G., Jones, G. M (2009) Geochemistry and Geology of Gold in Jasperoid, Elephant Head Area, Lander County, Nevada, U. S. Geological Survey Bulletin, 62p.
Wen, B. J., Fan, H. R., Santosh, M (2015) Genesis of two different types of gold mineralization in the Linglong gold field, China: Constrains from geology, fluid inclusions and stable isotope. Ore geology Reviews, 65: 643-658.
White, N. C. and Hedenquist, J. W (1990) Epithermal environments and styles of mineralization; variations and their causes, and guidelines for exploration. Journal of Geochemical Exploration, 36: 445–474.
Wilkinson, J. J (1996) Fluid inclusions in hydrothermal ore deposits: Lithos, 55: 229-272.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1400
  • تاریخ بازنگری: 06 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 15 دی 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار