بررسی علل فرار آب از سد مخزنی آرباتان درآذربایجان شرقی

کشاورز بخشایش, محمد; عبادی, محمدعلی; تلخابلو, مهدی

بررسی علل فرار آب از سد مخزنی آرباتان درآذربایجان شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

بررسی دلایل فرار آب از سد مخزنی آرباتان واقع در استان آذربایجان شرقی و در 50کیلومتری شمال‌شرق تبریز، هدف اصلی تحقیق حاضر است. گنجایش نهایی سد 27 میلیون مترمکعب بوده و آب آن از طریق یک کانال بتونی به طول 26 کیلومتر از سرشاخههای تلخه رود تامین شده است. این سد در سال 1384 آبگیری شده و 5 سال بعد به دلیل فرار آب، مخزن آن تخلیه شده است. بررسیها نشان میدهد که ساختگاه بر روی سازند تبخیری و مارن‌های ژیپس‌دار با میان لایه‌های ژیپس قرارگرفته و در عمق 35متری، یک لایه نمکی نیز در محدوده مخزن شناسایی شده است. به نظر میرسد که آب از طریق انحلال لایه‌های ژیپسی و ایجاد فروچاله‌ها به لایه نمک رسیده و باعث انحلال آن و تشکیل کانال‌های زیرزمینی شده است که در نهایت منجر به فرارکامل آب از مخزن گردیده است. روند عمومی فروچاله‎‌های داخل مخزن، امتداد شکاف‌های ایجاد شده در اثر فرونشست زمین و نیز یکسان بودن امتداد دهانه‌های ریزشی در پایین‌دست سد با امتداد لایه‌بندی منطقه، از شواهد تایید این نتیجهگیری هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigations on water escape causes of Arbatan Dam in Azerbaijan-e-Sharghi

نویسندگان [English]

M. Keshavarz
M. A. Ebadi
M. Talkhablou

چکیده [English]

Investigation on the causes of the water escape from Arbatan Dam is the main objective of this paper. The dam is located 50 km of North-East Tabriz in Azerbaijan-e-Sharghi province. The maximum capacity of the dam reservoir is about 27 millions m³ and is feeding by an artificial channel with 26 km length from Talkh-e-RoudRiver. The dam is constructed in 2005 and it is dewatered four years later due to water escaping. Geothechnial and field investigations show that Gypsifeerous marls with intercalations of Gypsum crystals are the main lithology of the site. A Salt layer has also been recognized in 35m under the reservoir. It seems the water has been reached to salt layer by dissolution of gypsum layers. The salt layer dissolution has been caused the underground channels and sinkholes, consequently. Roof falling of the underground channels caused the ground subsidence and the dam axis has broken. The same tendency of sinkholes and land subsidence with layers strike in the study area confirms the obtained result.

کلیدواژه‌ها [English]