ارزیابی پتانسیل ژئوتوریسم غار اسپهبد خورشید، جنگل و رودخانه اطراف بر اساس مدل های پرالونگ و کوچین در شهرستان سوادکوه

نویسندگان

1 دانشیار گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

2 استادیار گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

امروزه ژئوتوریسم با تکیه بر پدیده­های زمین­شناسی و ژئومورفولوژی بطور فزاینده­ایی در حال رشد است. در نتیجه شناسایی و ارزیابی این پدیده­های طبیعی به عنوان اهداف گردشگری می­تواند در توسعه منطقه کمک نماید. بنابراین هدف این مقاله ارزیابی پتانسیل غار اسپهبد خورشید، جنگل و رودخانه اطراف آن در منطقه شهرستان سوادکوه در حوزه آبخیز تالار برای گردشگری و ایجاد اشتغال می­باشد. برای انجام این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی شامل مطالعات کتابخانه­ای و میدانی استفاده شد. جهت دستیابی به این هدف نقشه­های توپوگرافی، زمین­شناسی و اطلاعات حاصل از بازدید­های میدانی و پرسشنامه به عنوان اطلاعات اولیه و ابزار تحقیق بوده­اند. این اطلاعات با روش­های پرالونگ و کوچین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج مربوط به روش پرالونگ نشان داد که غار اسپهبد خورشید به عنوان معروف­ترین غار استان مازندران، بیشترین امتیاز (74/0) را از نظر عیار گردشگری به خود اختصاص داده­ و جنگل و رودخانه خطیرکوه به ترتیب با امتیاز 53/0 و 51/0 در رتبه­های دوم و سوم قرار دارند. از نظر عیار میزان بهره­­وری، امتیاز غار اسپهبد خورشید و رودخانه خطیر کوه تقریبا مساوی بوده (87 و 88) ولی امتیاز جنگل با مقدار 81/0 اندکی کمتر است. همچنین امتیاز کیفیت بهره­وری غار (31) و جنگل و رود خطیرکوه 25/0 محاسبه شده است. میانگین ارزش بهره­وری رود خطیرکوه 65/0، غار 59/0 و جنگل 53/0 بدست آمده است. به طور کلی این مقادیر در مدل پرالونگ مبین پتانسیل گردشگری بالا هستند. بر اساس نتایج حاصل از روش کوچین، غار اسپهبد خورشید با ارزش نهایی 5/18، رودخانه خطیرکوه با ارزش نهایی 75/16 و جنگل اطراف غار با ارزش نهایی 75/11 به ترتیب در اولویت سرمایه­گذاری و توسعه گردشگری قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of geotourism potential of Espahbod Khorshid Cave, forest and surrounding river based on Peralong and Kochin models in Savadkouh city

نویسندگان [English]

  • Gh. VahabzadahKbriya 1
  • S. R. Mosavi 2
1 Assoc. Prof., Dept., of Watershed Managment and Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
2 Assist. Prof., Dept., of Watershed Managment and Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
چکیده [English]

Today, Geotourism is increasingly growing with emphasazing geological and geomorphological phenomena. In result, identifying and evaluating these natural phenomenon as tourism purpose can be help in regional developing. Therefor the purpose of this article is to evaluate the potential of Espahbod Khorshid Cave, the forest and the surrounding river in the low-lying area of ​​Savadkuh city in the Talar watershed for tourism and job creation. To do this, a descriptive-analytical method including library and field studies was used. To achieve this goal, topographic maps, geology and information from field visits and questionnaires were used as primary information and research tools. Then, this information was analyzed by Peralong and Cochin methods. The results of Pralong method showed that Espahbod Khorshid cave, as the most famous cave in Mazandaran province, has the highest score (0.74) in terms of tourism and Khatirkuh forest and river with a score of 0.55and 0.51 respectively are in the second and third ranks in terms of tourism value. In terms of productivity, the score of Espahbod Khorshid Cave and Khatir Kuh River is equal and indicates the high potential of these two places for tourism. Also, the productivity quality score of cave (31) and Khatirkuh forest and river has been calculated 0.25. The average productivity value of Khatirkuh river is 0.65 cave is 0.59 and forest is 0.53 in terms of tourism value. Based on the results of Kuchin method, Espahbod Khorshid cave with a final value of 18.5, Khatirkuh river with a final value of 16.75 and the forest around the cave with a final value of 11.75 are in the priority of investment and development of tourism industry, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Espahbod Khorshid Cave
  • Peralong and Kuchin model
  • Talar Watershed
  • Geotourism
آرا، ه.، شاهوردی قهفرخی، ش.، خرازی، پ.، و کیانیان م. ک (1393) ارزیابی پتانسیل گردشگری لندفرم­های انحلالی براساس مدل اصلاح شده پرالونگ (کوچین) و مدل پرالونگ (مطالعه موردی: سه غار سرآب، سید عیسی و چهل پله در استان چهارمحال و بختیاری). فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری، شماره 25، سال هشتم، ص 158-142.
اثنی­عشری، ا و موچشی، ا (1398) زمین میراث (میراث زمین شناختی): تعریف، طبقه­بندی و ارزیابی آن بصورت کیفی و عددی، ارتباط آن با گردشگری با ذکر ظرفیت­های ایران، نشریه یافته­های نوین زمین­شناسی کاربردی، دوره 13، شماره 26، ص 141-155.
اسلام­فرد، ف.، علیزاده، م. ر.، علم­الهدی، م. ع.، و فرحی، ف (1394) ارزیابی توانمندی­های ژئومورفوتوریسمی لندفرم­ها با مدل پرالونگ (مطالعه موردی: منطقه پنج دانگ ساری). مجله آمایش جغرافیایی فضا، شماره 18، سال پنجم، ص 168-153.
اهدایی، ا و بنی­صفار، م (1391) ارزیابی توانمندی­های ژئوموفوتوریستی لندفرم­های دره الموت براساس روش پرالونگ. اولین همایش ملی انجمن ایرانی ژئومورفولوژی.
بلوچی، م.، و باقریان، س (1393) بررسی ویژگی­های­ ژئومورفیک منطقه تفتان و نقش آن­ها در توسعه توریسم با استفاده از مدل پرالونگ. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، شماره 13، سال چهارم، ص 98-79.
پازوکی، م و شیخی، د (1395) ژئوموفوتوریسم و قابلیت سنجی ژئومورفوسایت­های جاده­ایی با استفاده از روش ترکیبی تاپسیس و پرالونگ (مطالعه موردی: جاده ترانزیتی گرمسار) جغرافیا (فصلنامه علمی- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران) سال چهاردهم شماره 49 .
خضری، س ،. شهابی، ه و محمدی، س (1395) ارزیابی توانمندی­های زمین گردشگری غار سهولان به عنوان میراث ژئومورفیک با روش پرالونگ. چهارمین همایش ملی انجمن ایرانی ژئومورفولوژی.
توفیق، س.، فیروزمندی، ب.، و مرتضایی، م (1399) گاه­نگاری غار-دژ اسپهبدان بر اساس پیشینه، وجوه تسمیه و دگرگونی­های کاربردی. پژوهش­های باستان­شناسی ایران، شماره 24، سال دهم، ص 139-121.
روستایی، ش.، و بهرامی، ز (1392) ارزیابی توانمندی­های ژئوتوریستی تالاب­های پل­دختر به روش پرالونگ. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری، شماره 9، ص 82-69.
سعیدی­شهری، س. س.، و زرندیان، ن (1394) ارزیابی توانمندی­های ژئومورفوتوریستی لندفرم­ها (مطالعه موردی: منطقه جنوب غربی شهرستان گناباد). فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شماره 29، سال دهم، ص 67-45.
فتوحی، ص.، تقی­زاده، ز.، و رحیمی، د (1391) ارزیابی توانمندی­ها­ی ژئومورفوتوریسمی لندفرم­ها بر اساس روش پرالونگ (مورد مطالعه: منطقه نمونه گردشگری بیستون). فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 26،  سال دوازدهم، ص 46-23.
فخری، س.، علیزاده، م.، رحیمی هرآبادی، س.، اروجی، ح.، هدایی آرانی، م (1391) ارزیابی توانمندی­ها­ی گردشگری ژئومورفو­سایت­های سواحل مکران با استفاده از روش Reynard. اولین همایش ملی توسعه سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران، دانشکده دریانوردی و علوم دریایی چابهار.
فعلی، م.، و محسنی، ا (1397) برنامه­ریزی توریسم و گردشگری در استان البرز با رویکرد توسعه پایدار، نشریه معماری­شناسی، شماره 1، سال اول، ص 7-1.
قنواتی، ع. ا.، کرم، ا.، ­و فخاری، س (1391) مروری بر روند تحولات ژئوتوریسم و مدل­های مورد استفاده­ آن ­در ایران. فصلنامه ­جغرافیایی سرزمین، شماره 2، سال نهم، ص 93-77.
کامیابی، س.، و ترحــمی، ا (1395) شنـاخت و ارزیــابی جاذبه­های طبیعی منطقه گردشگری رودبارک با استفاده ­از روش پرالونگ. مجله علوم جغرافیایی، شماره 24، سال دوازدهم، ص 93-76.
محمدی ده­چشمه، م.، و زنگی­آبادی، ع (1387) امکان­سنجی توانمندی­های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SOWT. مجله محیط­شناسی، شماره 47، سال سی و چهارم، ص 10-1.
مختاری، د (1394) ژئوتوریسم، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تبریز، 424 ص.
مقصودی، م.، طلایی، آ.، قلی­زاده، ر (1394) ارزیابی ویژگی­ها و توانمندی­های ژئومورفوسایت چال نخجیر با استفاده ­از مدل پرالونگ. اولین همایش بین­المللی و چهارمین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط­زیست پایدار، همدان.
مقصودی، م.، و عرب­عامری، ع. ر (1396) ارزیابی کمی ژئوسایت­های نمکی استان سمنان با روش­های بریلها و پرالونگ با تاکید بر ژئوسایت­های غرب استان. پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 2، دوره 49، ص 258-241.
موسوی، س. ر.، و قلی­نتاج، م. ع (1397) زیبایی پدیده­های زمین گردشگری حوزه­های آبخیز آمل با بکارگیری فناوری سنجش از دور و GIS، انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
نادری­فر، ح (1395) ارزیابی عیار ژئومورفوتوریستی حوضه آبخیز سیاهرود با استفاده از مدل پرالونگ دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران مرکزی رساله کارشناسی­ارشد-گرایش ژئومورفولوژی.
نظم­فر، ح.، بیگی­پور، مطلق، ف.، نوحی، م (1392) ارزیابی توانمندی ژئومورفوتوریستی لندفرم­ها براساس روش پرالونگ (مطالعه موردی: منطقه کهمان). همایش انجمن کواترنری ایران.
نهتانی، م (1395) تعیین پتانسیل اکوتوریسم با استفاده از روش SWOT (مطالعه موردی: حوزه­ آبخیز شش رودبار). پایان نامه کارشناسی­ارشد آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، 87 ص.
وهابزاده ق. و موسوی س.، ر (1399) گزارش طرح "مطالعه غار اسپهبد خورشید  نام کامل طرح درحال داوری". دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
یزدی، ع و دبیری، ر(1394) درآمدی بر ژئودایورسیتی، بعنوان پایه­ایی برای ژئوتوریسم، نشریه یافته­های نوین زمین­شناسی کاربردی، دوره 9، شماره 18، ص74-82.
Bahar, A. M. A., Udin, W. S., Hussin, H., Sulaiman, N., Sulaiman, N (2020) Geomorphosite assessment of Renyok River, Jeli, Kelantan. Proceedings of the 2th International Conference on Tropical Resources and Sustainable Science. August 10-11, University of Malaysia, Kelantan, 549(1): 12-23.
Bouzekraoui, H., Barakat, A., Touhami, F., Mouaddine, A., El Youssi, M (2018) Inventory and assessment of geomorphosites for geotourism developmentt: A case study of Aït Bou Oulli valley (Central High‐Atlas, Morocco). Area, 50(3): 331-343.
Hose, T. A (2007) Geotourism in Almeria Province, Southeast Spain. Preliminary Communication, 55(3): 256-276
Hose, T. A (1995) Selling The story of Britains stone. Environmental Interpritasion, 10(2): 16-17.
Jablonska, J., Timcak, G. M., Lenka, P (2009) Geotourism and water quality of river Hornad. Acta Montanistica Slovaca, 14(3): 213-220.
Kollman, H., Mitteaback, R., Weiskopt, K (2009) Intellected and emotion: water and geotourism in the elsenwarzen geopark. New challenges with geotourism. Proceedings of the 8th European Geoparks Coference. September 14-16, Idanha-a-Nova, Portugal, 51-55.
Murătoreanu, G., Frînculeasa, M and Murărescu, O. 2012. Glacial and periglacial. 2012. geo-morphosites in the upper basin of Ialomiţa river Bucegi Massif, Romania, Georeview, 21:134-141.
Newsome, D., Dowling, R (2006) The scope and nature of geotourism. In: R. k. Dowling and Newsome D. (Ed.), Geotourism. Oxford, Burlington, Butterworth-Heineman. 3-25.
Newsome, D., Dowling, R., Leung, Y. F (2012) The nature and management of geotourism: A case study of two established iconic geotourism destinations. Tourism Management Perspectives, 2: 19-27.
Newsome, D., Dowling, R. S (2010) Geotourism: the tourism of geology and landscape, Goodfellow Publishers Limited, Woodeaton, Oxford, 245 p.
Pralong, J. P (2005) A method for assessing tourist potential and use of geomorphological sites. Geomorp-hologie: Relief, Processus, Environnemen, 11(3): 189-196
Ratajczak, S and Magdalena (2014) Znaczenie Dziedzictwa Geomorfologicznego Obszarów Nizinnych w Turystyce w swietle Roznych Metod Badawczych, Acta Geographica Silesiana, 15. WNoZ Us, Sosnowiec, 43–53.
Reynard, E (2005) Geomorphosites et paysages. Geomorphologie: Relief, Processus, Environnement, 11(3): 181-188
Rita, P (2000) Tourism in the European Union. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 12(7): 434-436
Torabi Farsani, N., Coelho, C., Costa, C (2012) Geotourism and geoparks as gateways to socio-cultural sustainability in Qeshm Rural Areas, Iran. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 17(1): 30-48
Vasiljevic, D. A, Markovic, S. B., Hose, T. A., Basarin, B., Lukic, T (2009) The use of Web-based dynamic maps in the promotion of a geotourism destination-the case study of titel loess plateau (Vojvodina, Serbia). Geographia Pannonica, 13(3): 78-84
Zouros, N. C (2007) Geomorphosite assessment and management in protected areas of Greece (Case study of the Lesvos island–coastal geomorphosites). Geographica, 62(3): 169-180.