پالئواکولوژی نهشته‌های سازند ساچون در اطراف دریاچه مهارلو، شرق شیراز

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، ایران

2 دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، ایران

3 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، ایران

4 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام‌نور شیراز، ایران

چکیده

برای بررسی پالئواکولوژی نهشته‌های سازند ساچون در زون فارس داخلی، برش‌های داریان و کوهنجان در شرق شهر شیراز و در اطراف دریاچه مهارلو انتخاب گردید. سازند ساچون در این ناحیه عموماً از سنگ‌آهک و سنگ‌آهک ماسه‌ای تشکیل ‌شده است. این سازند به‌صورت تدریجی و هم­شیب بر روی سازند پابده و در زیر سازند جهرم قرار می‌گیرد. داده‌های ریز زیست­چینه­نگاری بر پایه مجموعه‌های روزنبران کف‌زی و پلانکتونی و جلبک‌های آهکی  بیانگر سن پالئوسن پیشین تا ائوسن پیشین برای توالی مورد مطالعه است. فراوانی و افزایش در اندازه برخی از انواع روزنبران همچون MiliolidsوRotalidsدر شرایط نامساعد و نبود برخی جنس‌های دیگر از جلبک‌های آهکی  Lithophyllum sp. و روزنبران همچونOrbitolitessp.  در این منطقه را می‌توان به بالا رفتن سطح مواد غذایی و ورود رسوبات آواری ناشی از جریانات ساحلی در بخش قربان و به دنبال آن ایجاد شرایط یوتروفیک در بخش میانی و انتهایی سازند ساچون در مناطق مورد مطالعه نسبت داد. شواهد رخساره‌ای و ریز زیست­چینه­نگاری حاکی از آن است که سازند ساچون در منطقه مورد مطالعه دارای عمق بیش­تری نسبت به برش الگو در جنوب زون فارس داخلی بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Paleoecology of the Sachun formation succession around Maharlu Lake, east of Shiraz

نویسندگان [English]

  • K. Karimi 1
  • M. Afgha 2
  • S. H. Ghetmiri 3
  • M. Bahrami 4
چکیده [English]

For investigating the paleoecology of the Sachun Formation in the Interior Fars Zone, Dariyan and Kuhenjan sections in the east of Shiraz and around Maharlu Lake have been selected. The deposits of the Sachun Formation in this area are generally composed of limestones and sandy limestones. The Sachun Formation overlies Pabdeh Formation in both sections and is overlain by deposits of Jahrum Formation conformably. Biostratigraphic data based on benthic and planktic foraminfera and calcareous algae indicate Lower Paleocene to Lower Eocene age for the respected sequence. The abundance have a specific range size of different of foraminifers species using Miliolids and Rotalids on these unstable conditions and lack of calcareous algae and foraminifers such as Orbitolites sp. Lithophyllum sp. is used in this area to raise shore in the Qorban Member, followed by the study of eutrophic conditions in the middle and lower Sachun Formation. Facies and biostratigraphic evidence indicate that depositional environments of the Sachun Formation was deeper in the study area than the type section in southern Fars zone.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sachun formation
  • Biostratigraphy
  • Paleocene-Eocene
  • Paleoecology
  • Interior Fars zone
ارزاقی، س.، خسروتهرانی، خ.، افقه، م (١٣٩١) بررسی رخساره‌ها، محیط‌های رسوبی و چینه­نگاری سکانسی رسوبات سازند ساچون در برش زرقان (منطقه زاگرس چین‌خورده) فصلنامه زمین‌شناسی محیط‌زیست، سال 6، شماره 1.
باوی­عویدی، ع.، آدابی، م. ح.، صادقی، ع.، و امیری­بختیار، ح (١٣٩٥) بررسی فرآیندهای دیاژنزی بخش قربان سازند ساچون در محل برش نمونه (تنگ مهدی، یال جنوبی تاقدیس قره، جنوب­شرق شیراز)، نشریه پژوهش‌های چینه­نگاری و رسوب‌شناسی، سال 32، شماره 63.
باوی­عویدی، ع.، آدابی، م. ح.، صادقی، ع.، و امیری­بختیار، ح (١٣٩٦) بررسی‌های سنگ‌نگاری و ژئوشیمیایی دولومیت‌های بخش قربان سازند ساچون در برش تاقدیس قره، جنوب­شرق شیراز، مجله علوم­زمین، سال 26، شماره 135، ص 104-148.  
شب­افروز، ر.، محبوبی، ا.، موسوی­حرمی، ر (١٣٨٨) دولومیت شدن و کانی­زایی تبخیری‌های سازند ساچون در برش الگو (جنوب­شرق شیراز)، مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، سال 17، شماره 4، ص 609 -620.
کلانتری، آ (١٣٦٦) اطلس سنگ‌های کربناته ایران شرکت ملی نفت ایران، اکتشاف تولید - آزمایشگاه‌های زمین‌شناسی.
کلانتری، آ (١٣٧١) سنگ­چینه و رخساره‌هایی میکروسکویی زاگرس، نشریه شماره 12 شرکت نفت ایران اکتشاف و تولید آزمایشگاه‌های زمین‌شناسی.
عارفی­فرد، س.، یوسفی­یگانه، ب.، امیـنی­تاری، م (1393) چینه­نگاری زیستی و تحلیل ریزرخساره­های سازند آسماری در جنوب­شرق الشتر، لرستان. نشریه یافته­های نوین زمین­شناسی کاربردی، جلد 15، ص 1-12.
لاسمی، ی.، افقه، م.، ارزاقی، س (١٣٨٦) بررسی رخساره‌ها  و محیط­رسوبی سازند ساچون در برش کوه­سیاه جنوب شرق سروستان (استان فارس)، فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، شماره 3، ص 213-218.
مطیعی، ه (١٣٨٢) زمین‌شناسی ایران، چینه‌شناسی زاگرس، سازمان زمین‌شناسی کشور، 536 ص.
میرزایی محمود آبادی، ر.، افقه، م (١٣٨٨) محیط‌های رسوبی و چینه­نگاری سکانسی سازندهای ساچون و جهرم در منطقه‌ی شیراز، فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، سال 5، شماره 1، ص 59-75.
Alavi, M (2004) Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution. American journal of science, 304(1): 1-20.
Alegret, L., Molina, E., & Thomas, E (2001) Benthic foraminifera at the Cretaceous-Tertiary boundary around the Gulf of Mexico. Geology, 29(10): 891-894.
Arzaghi S, Afghah M (2014) Diagenetic Aspects of the Lower Paleocene Sachun Formation Carbonates, Zagros Basin, Southwestern Iran. Journal of Earth Science, 25: 884-894.
Arzaghi, S. Khosrow-Tehrani K. Afghah M (2012) Sedimentology and petrography of Paleocene–Eocene evaporites: the Sachun Formation, Zagros Basin, Iran. Carbonates and evaporites, 27: 43-53.
Batezelli, A (2017) Continental systems tracts of the Brazilian Cretaceous Bauru Basin and their relationship with the tectonic and climatic evolution of South America. Basin Research, 29: 1-25.
Barattolo, F., Bassi, D., & Romano, R (2007) Upper Eocene larger foraminiferal–coral line algal facies from the Klokova Mountain (southern continental Greece). Facies, 53(3): 361-375.
Beavington-Penney, S. J., & Racey, A (2004) Ecology of extant nummulitids and other larger benthic foraminifera: applications in palaeoenvironmental analysis. Earth-Science Reviews, 67(3-4): 219-265.
Bordenave, M (2002) The Middle Cretaceous to Early Miocene petroleum system in the Zagros domain of Iran, and its prospect evaluation, AAPG annual meeting. Houston, Texas, 1-9.
Blanco, A., Szabó, M., Blanco-L., À. Marmi, J (2017) Late Cretaceous (Maastrichtian) Chondrichthyes and Osteichthyes from northeastern Iberia. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 465: 278-294.
Braiser, M (1995) Marine palaeoenvironmental analysis from fossils. Geological Society of London Special Publication, 83: 113-132.
Brandano, M., Frezza, V., Tomassetti, L., Pedley, M., & Matteucci, R (2009) Facies analysis and palaeoenvironmental interpretation of the late Oligocene Attard Member (lower coralline Limestone Formation), Malta. Sedimentology, 56(4): 1138-1158.
Ćosović, V., Drobne, K., & Moro, A (2004) Paleoenvironmental model for Eocene foraminiferal limestones of the Adriatic carbonate platform (Istrian Peninsula). Facies, 50(1): 61-75.
Dragastan, O. N., & Herbig, H. G (2007) Halimeda (green siphonous algae) from the Paleogene of (Morocco)–Taxonomy, phylogeny and paleoenvironment. Micropaleontology, 53(1-2): 1-72.
Farmani, T., Ghasemi-Nejad, E., Beiranvand, B., & Maleki-Porazmiani, S (2020) Biozonation, Paleobathymetry and paleoenvironmental study of the Gurpi Formation in southwestern Iran. Iranian Journal of Earth Sciences, 12(1): 54-68.
Flügel, E (2010) Microfacies of carbonate rocks, Berlin: Springer, 996.
Dunham, R. J (1962) Classification of carbonate rocks according to depositional texture. In: Ham, W.E. (Ed.), Classification of Carbonate Rocks. American Association of Petroleum Geologists Memoir, 1: 108-121.
Geel, T (2000) Recognition of stratigraphic sequences in carbonate platform and slope deposits: empirical models based on microfacies analysis of Palaeogene deposits in southeastern Spain. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 155(3-4): 211-238.
Hallock, P (1988) The role of nutrient availability in bioerosion: consequences to carbonate buildups. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 63(1-3): 275-291.
Hallock, P (1999) Symbiont-bearing foraminifera. In Modern foraminifera (pp. 123-139): Springer.
Hallock, P., & Glenn, E. C (1986) Larger foraminifera: a tool for paleoenvironmental analysis of Cenozoic carbonate depositional facies. Palaios, 55-64.
Hohenegger, J (2000) Coenoclines of larger foraminifera. Micropaleontology, 46: 127-151.
Horne, A. J. & Beutel, M (2019) Hypolimnetic oxygenation 3: an engineered switch from eutrophic to a meso-/oligotrophic state in a California reservoir, Lake and Reservoir Management, 35: 338-353.
Hottinger, L (1983) Processes determining the distribution of larger foraminifera in space and time. Utrecht Micropaleontological Bulletins, 30: 239-253.
Hottinger, L (1997) Shallow benthic foraminiferal assemblages as signals for depth of their deposition and their limitations. Bulletin de la Société géologique de France, 168(4): 491-505.
James, G., & Wynd, J (1965) Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium agreement area. AApG Bulletin, 49(12): 2182-2245.
Loeblich, Jr, A. R., & Tappan, H (1988) Foraminiferal genera and their classification, Van Nostrand Reinhold, 970p.
Meriç, E., Yokeş, M. B., Avşar, N., & Bircan, C (2010) An oasis for alien benthic Foraminifera in the Aegean Sea. Aquatic Invasions, 5(2): 191-195.
Moore, C. H., & Wade, W. J (2013) Carbonate reservoirs: Porosity and diagenesis in a sequence stratigraphic framework (Vol. 67): Newnes.
Muscatine, L., & Porter, J. W (1977) Reef corals: mutualistic symbioses adapted to nutrient-poor environments. Bioscience, 27(7): 454-460.
Najafi, M., Yassaghi, A., Bahroudi, A., Vergés, J., & Sherkati, S (2014) Impact of the Late Triassic Dashtak intermediate detachment horizon on anticline geometry in the Central Frontal Fars, SE Zagros fold belt, Iran. Marine and Petroleum Geology, 54: 23-36.
Premoli Silva, I., Caron, M., Leckie. R. M., Petrizzo, M. R., Soldan, D., & Verga, D (2009) Paraticinella n. gen. and taxonomic revision of Ticinella bejaouaensis Sigal, 1966. The Journal of Foraminiferal Research, 39 (2): 126-137.
Rasser, M. W., & Piller, W. E (2004) Crustose algal frameworks from the Eocene Alpine Foreland. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 206(1-2): 21-39.
Renema, W., & Troelstra, S. R (2001) Larger foraminifera distribution on a mesotrophic carbonate shelf in SW Sulawesi (Indonesia). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 175(1-4): 125-146.
Romero, J., Caus, E., & Rosell, J (2002) A model for the palaeoenvironmental distribution of larger foraminifera based on late Middle Eocene deposits on the margin of the South Pyrenean basin (NE Spain). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 179(1-2): 43-56.
Scheibner C, Speijer R, Marzouk A (2005) Turnover of larger foraminifera during the Paleocene-Eocene Thermal Maximum and paleoclimatic control on the evolution of platform ecosystems. Geology, 33: 493-496.
Scheibner, C., & Speijer, R (2008) Decline of coral reefs during late Paleocene to early Eocene global warming. Earth, 3(1): 19-26.
Serra-Kiel, J., Gallardo-Garcیa, A., Razin, P., Robinet, J., Roger, J., Grelaud, C., Leroy, S., and Robin, C (2016) Middle Eocene–Early Miocene larger foraminifera from Dhofar (Oman) and Socotra Island (Yemen): Arabian Journal of Geosciences, v. 9, p. 1–95.Shabafrooz, R., Mahboubi, A., Moussavi-Harami, R., & Amiri-Bakhtiar, H (2013) Facies analysis and sequence stratigraphy of the evaporite bearing Sachun Formation at the type locality, South East Zagros Basin, Iran. Carbonates and Evaporites, 28: 457-474.
Sharland, P.  R., Casey, D, M., Davies, R.  B., Simmons, M.  D., and Sutcliffe, O.  E (2004)  Arabian plate sequence stratigraphy–revisions to SP2. GeoArabia, 9(1): 199-214.
Wilson, J. L (1975) Carbonate facies in Geologic History, 471 Pp. Berlin, Heidelberg, and New.
Wynd, J (1965) Biofacies of the Iranian Oil Consortium Agreement Area, IOOC Report No. 1082, 82 (Unpublish).
Zambetakis-Lekkas A., Kemeridou A (2006) New data on the palaeobiogeography of Loftusia genus (Foraminiferida). An in situ presence of the genus in eastern Greece (Boeotia). C R Geosci Surf Geosci (Palaeoenvironment), 338: 632–640.
Xing, L., Lockley, M.G., Tang, Y., Romilio, A., Xu, T., Li, X., Tang, Y., Li, Y (2018) Tetrapod track assemblages from Lower Cretaceous desert facies in the Ordos Basin, Shaanxi Province, China, and their implications for Mesozoic paleoecology. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 507: 1-14.
Zhang, C., Zhang, Y., and Cai, C (2011) Aromatic isoprenoids from the 25–65 Ma saline lacustrine formations in the western Qaidam Basin, NW China. Organic geochemistry, 42(7): 851-855.
Ziegler, M. A (2001) Late Permian to Holocene paleofacies evolution of the Arabian Plate and its hydrocarbon occurrences, 6: 445-504.