تشکیل کانی هالوتریشیت در آبرفت های فلدسپاردار بیداخوید، جنوب غرب شیرکوه یزد

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌پایه، دانشگاه اصفهان، اصفهان

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

محدوده آبرفتی گرانیتی بیداخوید واقع در حاشیه غربی باتولیت شیرکوه یزد و از لحاظ موقعیت زمین­شناسی در زون ایران مرکزی و بخشی از کمربند آتشفشانی ارومیه دختر واقع شده است. معدن مذکور حاصل تجمع و تجزیه رسوبات آبرفتی کواترنر می‌باشد. واحد اصلی سازنده معدن، رسوبات آبرفتی- آواری نیمه سخت شده توسط سیمان با ترکیب اکسید آهن بوده و کانی­های غالب این مجموعه شامل کوارتز، بیوتیت، فلدسپار پتاسیم، پلاژیوکلازهای دگرسان شده و کانی­های رسی است. از نکات بارز زمین­شناسی خروج گازهای گوگردی و نهشت گوگرد طبیعی در رخنمون­های سطحی آبرفت می‌باشد. حضور کانی شوره­ای هالوتریشیت در منطقه محیط فومرول و خروج گازهای سولفیدی آتشفشانی در ارتباط با ولکانیسم جوان در زون گسلی دهشیر را تداعی می­کند. کانی­های شوره­ای سولفات آهن حاصل اکسیداسیون پیریت و ایجاد محیط اسیدی به شکل محلی در سطح سفره آب زیرزمینی می‌باشند. رخداد این محیط به شدت اسیدی سبب رخداد کانی­های دگرسانی عمدتا شامل پیریت، سریسیت، رکتوریت، ایلیت و ژاروسیت شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Occurrence of Halotrichite in Bidakhvaid felspar-bearing alluvium, SW of Shirkuh batholith, Yazd

نویسندگان [English]

  • S. Jadidi Ardekani 1
  • M. A. Mackizadeh 1
  • Farimah Ayati 2
چکیده [English]

The Bidakhavid mine is located on the western margin of the Shirkouh Batholith in the Central Iran and as a part of Urumieh-Dokhtar magmatic belt. This mine is the result of alteration of quaternary alluvial deposits. The main unit of the Bidakhavid mine is the iron oxide cement-semi-hardened alluvial-abrasive sediments with main minerals, including quartz, biotite, K- feldspar, altered plagioclase and clay minerals. Significant geological aspects are the emission of sulfur gases and the deposition of natural sulfur in surface of Quaternary alluvial deposits. The presence of efflorsence minerals such as halotrichite, confirm a fumarole region and the release of volcanic sulfid gases associated with young volcanism in the Dehshir fault zone. Iron sulfate efflorsence minerals are produced by pyrite oxidation and the formation of acidic environments on the surface of the groundwater table. The occurrence of this highly acidic environment has led to the occurrence of alteration minerals such as pyrite, sericite, rectorite, illite and jarosite.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Halotrichite
  • Shirkuh
  • Bidakhavid
  • Yazd
  • central Iran

مراجع

آقانباتی، ع (1383) زمین­‌شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، 586 ص.
پارساپور، ا.، خلیلی، م.، نقره­ئیان، م. و مکی­زاده، م. ع (1383) مطالعة سنگ­شناسی و ژئوشیمی ژاروسیت در رنگان (جنوب­غرب اردستان). مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره 2، سال دوازدهم، ص 214-203.
تقی­پور، ب و  مکی­زاده، م. ع (1390) سنگ زایش اسکارن مرتبط با توده نفوذی مس پورفیری علی­آباد- دره زرشک، یزد. مجله زمین‌شناسی اقتصادی، شماره 2، ص110-97.
تقی­پور، ب، اعتمادی، ب.، مکی­زاده، م. ح و مهدوی، ا (1392) زمین‌شیمی ‌و خاستگاه خاک صنعتی کانسار فلدسپار بیداخوید (زون گسلی دهشیر) با استفاده از داده‌های عناصر کمیاب و ایزوتوپ‌های پایدار. مجله ژئوشیمی، شماره 3، دوره 1، ص 237-227.
جدیدی اردکانی، س (1396) مطالعات کانی­شناسی مرمر، اسکارن و آلتراسیون هیدروترمال در باتولیت شیرکوه، جنوب­غرب یزد. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان، 106ص.
حاج مولاعلی و علوی­نایینی (1371) نقشه زمین­شناسی 100000/1 خضرآباد، انتشارات سازمان زمین­ شناسی و اکتشافات معدنی، تهران.
خسروتهرانی، خ. و وزیری­مقدم، ح (1372) چینه­شناسی کرتاسه زیرین در نواحی غرب و جنوب­غربی یزد. فصلنامه علوم­زمین، شماره 7، سال دوم، ص 45-36 .
ذبیحی، ر.، ابراهیمی، خ. و زرین­کوب، م. ح (1390) بررسی‌های کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی نهشته‌ی کانی خاک رس کائولینیتی شده‌ی شیخ­آباد (جنوب­غربی بیرجند) با نگرشی بر کاربردهای صنعتی آن. مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شمار 1، سال نوزدهم، ص 112-103.
ﺳﺒﺰﻩ­ﺋﻲ، ﻡ.، ﺭﻭﺷﻦ­ﺭﻭﺍﻥ، ﺝ.، ﻧﺎﻇﻢ­ﺯﺍﺩﻩ ﺷﻌﺎﻋﻲ، ﻡ. و ﻋﻼﺋﻲ. ﻣﻬﺎﺑﺎﺩﻱ، س (1365) ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺍﻛﺘﺸﺎﻓﺎﺕ ﻓﻠﺪﺳﭙﺎﺕ ﻭ ﻛﺎﺋﻮﻟﻦ ﺩﺭ منطقه یزد. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی.
شیبی، م. و اسماعیلی، د (1391) شیمی برخی کانی‌های موجود در باتولیت گرانیتی شیرکوه، جنوب­غرب یزد. مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره 20، سال سوم، ص 414-403.
قربانی، م (1387) زمین­شناسی اقتصادی کانسارها و نشانه­های معدنی ایران. انتشارات آرین زمین، 672 ص.
عمیدی، س. م (1983) نقشه زمین­شناسی آباده، مقیاس 250000/1. سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
کریم­پور، ح. و ابراهیمی، خ (1378) کانی­شناسی، ترکیب شیمیایی و مصارف صنعتی فلدسپات­های مشهد و مقایسه آن­ها با دیگر فلدسپات­های ایران. مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره 1، سال هفتم، ص 14-3.
کوهساری، ا. م (1380) کانی­شناسی مرمرهای بروسیت­دار حاشیه شرقی باتولیت شیرکوه یزد. مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره 2، سال نهم، ص 125-117.
نبوی، م. ح (1972) نقشه زمین­شناسی یزد، مقیاس 250000/1. سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
Bailey, S. W., Brindley G. W., Kodama H., Martin R. T (1982) Report of the Clay Minerals Society, Nomenclature Committee, 1980 -1981: Nomenclature for regular interstratification. Clays and Clay Minerals, 30: 76- 78.
Bonin, B., Brandlein, P., Bussy, F., Desmons, J., Eggenberger, U., Finger, F (1993) Late Variscan Magmatic Evolution of the Alpine Basement. In: J.F., Von Raumer, F., Neubauer (Editors), Pre-Mesozoic Geology in the Alps, Springer, Heidelberg, 171-201.
Emsbo, D., Hofstra, A. H (2003) Origin and Significance of Postore Dissolution collapse Breccias Cemented with calcite and barite at the Meikle Gold Deposit, Northern carlin Trend, Nevada. Economic Geology, 98: 1243-1254.
Felsche, J., Herrmann, A. G (1978) Yitrium and lanthanides. In: K. Wedpohl (Editor). Hand book of Geochemistry, Springer, Verlag, New York, 57-71.
Forster, H (1978) Mesozoic-Cenozoic metallogenesis in Iran. Journal of the Geological society London, 135: 443-445.
Gonzalez, V.  Garcia, I.., Del Moral, F., De Haro, S., Sanchez, J. A., Simon, M (2011) Impact of unconfined sulphur- mine waste on a semi- arid environment (Almeria, SE Spain).  Journal of Environmental Management, 92: 1509-1519.
Jerz, J. K., Rimstidt, J. D (2003) Efflorescent iron sulfate minerals: Paragenesis, relative stability, and environmental impact, American Mineralogist, 88: 1919–1932
Kawano, M., Tomita, K (1991) Mineralogy and genesis of clays in postmagmatic alteration zones, Makurazaki volcanic area, Kagoshima Prefecture, Japan.  Clays and Clay Minerals, 39: 597-608.
Kelepertsis, A. E (1989) Formation of sulfates at the Thiaphes area of Milos Island: Possible precursors of kaolin mineralization. The Canadian Mineralogist, 27: 241-245.
Majzlan, J., Navrotsky, A. Schwertmann, U (2004) Thermodynamics of iron oxides: Part III. Enthalpies of formation and stability of ferrihydrite (Fe (OH)3), schwertmannite (FeO (OH3/4(SO4)1/8) and ε-Fe2O3, Geochimica et Cosmochimica Acta, 68: 1049– 1059.
Mihajlovic, T., Karanovic, L., Dimitrijevic, R (2002) The crystal structure of halotrichite (Fe2+Al2(SO4)4.22H2O) from the mercury mine Šuplja Stena on Mt. Avala, Serbia. Jahrestagung der DGK, Kiel, Germany.
Palache, C., Berman, H., Frondel, C (1951) The System of Mineralogy of James Dwight Dana and Edward Salisbury Dana", 7th edition, John Wiley and Sons, Yale University, New York, 1124p.
Rolland, Y., Cox, S., Boullier, A. M., Pennacchioni, G., Mancktelow, N (2003) Rare earth and trace element mobility in mid-crustal shear zones: insights from the Mont Blanc Massif (Western Alps). Earth and Planetary Science Letters, 214: 203-219.
Xianwu Bi., Cornell, D. H, Ruizhong, H. U (2002) REE composition of primary and altered feldspar from the mineralized alteration zone of alkaline intrusive rocks, western Yunnan Province, China. Ore Geology Reviews, 19: 69-78.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 14 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 22 مرداد 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار