نقش گسل‌های تراستی بینالود و نیشابور بر ژئومورفولوژی تکتونیک حوضه‌های دامنه جنوبی رشته کوه بینالود

تقوی‌مقدم, ابراهیم; بهرامی, شهرام

نقش گسل‌های تراستی بینالود و نیشابور بر ژئومورفولوژی تکتونیک حوضه‌های دامنه جنوبی رشته کوه بینالود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه اقلیم و ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

چکیده

مورفوتکتونیک اشکال و فرم‌های سطح زمین را که تحت تاثیر عوامل تکتونیکی شکل گرفته و تحول یافته‌اند را مورد مطالعه قرار می‌دهد. گسل تراستی بینالود با امتداد غربی شرقی به موازات گسل شمال نیشابور در دامنه جنوبی رشته کوه بینالود با فعالیت خود در منطقه باعث تغییرات اساسـی در نیـمرخ طـولی رودخانههای منطقه شده است. در این تحقیق از شاخص‌های ژئوموفومتری حوضه آبخیز و شبکه زهکشی، از جمله شاخص، تضاریس جبهه کوهستان Smf، گرادیان طولی رودخانهSl ، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی T شاخص عدم تقارن آبراههها در حوضه آبریز AF، شاخص شکل حوضه BS، و شواهد ژئومورفولوژیکی در پنج حوضه مطالعاتی باغرود، بوژان، خرو، درود و گرین استـفاده شـد. بدین مـنظور از نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، عکسهای هوایی و مدل رقومی ارتفاعی منطقه و نرمافزارArcGIS 10.1 به عنوان ابزار تحقیق برای تجزیه و تحلیل ژئومورفولوژی تکتونیک منطقه استفاده شده است. نتایج این تحقیق، بالاآمدگی دامنه جنوبی بینالود در اثر پدیده فرورانش و عملکرد گسل تراستی بینالود را تایید میکند. همچنین هر چه در جهت دامنه جنوبی بینالود به سمت غرب حرکت میکنیم تکتونیک شدیدتر میباشد. طبق بررسیهای انجام شده از 5 حوضه منتخب، حوضههای باغرود و بوژان دارای فعالیت تکتونیکی بیشتری نسبت به حوضههای گرین، خرو و درود میباشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Efect of Trust fault Binalud and Nishabor On tectonics geomorphology on southern slopes basins in the Binalud Mountain

نویسندگان [English]

Ebrahim Taghavi moghadam
Shahram Bahrami

چکیده [English]

Morphotectonic is the study of shapes and forms that evolved on the Earth's surface caused by tectonic. Binalud thrust fault along the east-west fault Nishabor, caused fundamental changes in the longitudinal profile of the region's rivers. In this study, we used indicators of geomorphometry of catchment and drainage network, including index, serration mountain front Smf, the gradient of valley-Sl, symmetry index topographic cross T asymmetry index rivers in the catchment area AF, the shape of the basin BS, and including geomorphological studies in five basins Baghrod, Bojan, Kharve, Darrod and Gorin. Topographic maps, geology map, aerial photographs and digital elevation model and ArcGIS 10.1 were used for analysis of regional tectonic geomorphology. The results confirm the southern slopes of Binalud uplifted due to subduction thrust fault West ward, is tectonics. According to Review done Check out the 5 selected watershed basins by Baghrod and Bojan tectonically more active the Gorin and Kharve are more active than the rest of the studied areas.

کلیدواژه‌ها [English]

Geomorphology
index thrust fault Binalud
tectonics
morphtectonic
Neyshabour

مراجع

[1] بیاتی خطیبی، م (1388) تحلیل اثرات نئوتکتونیکی در نیمرخ طولی رودخانههای حوضه قرنقوچای واقع در دامنه شرقی سهند، مجله فضای جغرافیایی اهر، شماره 27، ص79- ص25

[2] پورکرمانی، م. خردمند، ب. هدایتی، م (1380) تعیین زمین ساخت فعال با استفاده از مورفولوژی مسیر رودخانهها با نگرشی ویژه بر راندگی زردکوه و تاقدیس پز (جنوبشرق لرستان). بیستمین گردهمایی علومزمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.

[3] حقیپور، ن (1386) بررسی ریخت زمینساختی گستره کپهداغ- بینالود بر پایه شاخصهای گرادیان شیب رود و هیپسومتری، نشریه علوم زمین شماره 64 ص 74 -89.

[4] خیام،م. مختاری کشکی، د (1382) ارزیابی عملکرد فـعالـیتهای تـکتونیـکی بر اساس مـورفـولـوژی مخروط افکنهها، مجله پژوهشهای جغرافیایی، بهار 1382، ص1- ص 10

[5] رادفر، ش، پورکرمانی، ح (1384) ریخت زمینساخت گسل کوهبنان، مجله علوم زمین شماره 58 ، صص 183-166.

[6] رامشت، م، سیف، ع، شاهرودی، س و انتظاری، م (1388) تاثیر تکتونیک جنبا بر مورفولوژی مخروطهافکنه درختنگان در منطقه شهداد کرمان، جغرافیا و توسعه شماره 16، ص 29 –ص 46.

[7] روستایی، ش. رجبی، م، زمردیان، م. و مقامی، غ (1388) نقش فعالیتهای تکتونیکی در شکلگیری و گسترش مخروطهافکنههای دامنه جنوبی الاداغ، مجله جغرافیا توسعه شماره 13 ص 137-156.

[8] زمردیان، م، برومند، ر (1391) تجزیه و تحلیل مورفوؤنز و تفاوتهای کمی و کیفی مخروطهافکنههای رشته کوه بینالود با رویکرد هیدرومورفوتکتونیکی، پژوهشهای جغرافیای کمی شماره 2 پاییز 91 ص 53-72.

[9] سلیمانی، ش (1378) رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی جوان و فعال " با نگرشی بر مقدمات دیرینه لرزه شناسی"، تهران، پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله.

[10] شجاع طاهری، ج.، قرشی، م (1381) بـررسی خطر زمینلرزه گسلش در گستره مشهد نیشابور، مجله علوم زمین، سال یازدهم، شماره 45، ص 22-28.

[11] عزتی، م، آق آتابای، م، رقیمی، م، شتایی ش (1392) تجزیه و تحلیل برخی از شاخصهای ریخت زمین ساختی حوضه شیرین رود کپهداغ مرکزی، مجله آمایش جغرافیایی فضا دانشگاه گلستان شماره 6 ، ص 2 ص 16.

[12] گورابی، ا و نوحهگر، ا (1386) شواهد ژئومورفولوژیک تکتونیک فعال حوضه آبریز درکه، پژوهشهای جغرافیایی شماره 60 ص 178-ص 196.

[13] مقصودی، م. کامرانی، دلیر، ح (1387) ارزیابی نقش تکتونیک در تنظیم کانال رودخانه تجن، پژوهشهای جغرافیایی شماره 66 ص 37-ص 55.

[14] موسویحرمی، ر. محبوبی، ا، برندرابرت، ال (1381) نقش تکتونیکی در رسوبگذاری و مورفولوژی رودخانه کشف رود واقع در شمال شرق ایران. مجله علوم دانشگاه تهران، دوره 28 شماره 1، صص 68-53.

[15] یمانی، م، اسدیان، خ (1383) شواهد ژئومورفولوژیکی عملکرد گسل تبرئه و تلخاب در فرونشست چاله میقان، پژوهشهای جغرافیایی شماره 47 بهار 1383 ص 111-ص 121.

[16] Barbarian, M and Yeats, R (1999) Patterns of historical earthquake rupture in the Iranian Phteau, Bulletein of the Seismological Society America, 89, 120-139.

[17] Bhat F. A. Bhat I. M. I, Hamid Sana , Mohd Bal ,Akhtar R. Mir (2013) Identification Of Geomorphic Signatures Of Active Tectonics In The West Lidder Watershed, Kashmir Himalayas: Using Remote Sensing And Gis International Journal Of Geomatics And Geosciences Volume 4, No 1, 2013.

[18] bull.b.william (2007) tectonic geomorphology of mountain Blackwell Science, Ltd india.

[19] Dehbozorgi, M. Pourkermani, M. Arian, M. Matkan, A.A, Motamedi H. Hosseinias, H (2010) Quantitative analysis of relative tectonic activity in the Sarvestan area,central Zagros, Iran, GEOMOR-03284; No of Pages 13,0169-555– see front matter 2010 Published by Elsevier.

[20] Burbank, R .Duglas, W., S. Anderson (2001) Tectonic Geomorphology. Blackwell Science, Ltd.

[21] Goudie, A. S (2004) Encyclopedia of Geomorphology, Vol. 1 & 2, Routledge, New York.

[22] Guarnieri, P and Pirrotta, C (2008) "The response of drainage basins to the late Quaternary tectonic in the Sicilian side of the Messina Strait (NE Sicily)", Geomorphology, 95:260-2734.

[23] Hamdouni, R.El. Iriggaray, C. Fernandez, T. Chacon, J. Keller, E.A (2008) Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (Southern Spain). Geomorphology. 96. pp: 150-173.

[24] Holbrook, Schumm,S.A (1999) Geomorphic and sedimentary response of rivers to tectonic deformation: a brief reviwe and critique of a tool for recongnizing subtle epeirogenic deformation in modern and ancient settings. Tectonophysics, vol 305, pp287-306.

[25] Keller E.A, Pinter .N (2002) Active Tectonics Earthquake Uplift, And Landscape,Prentice Hall Newjersey.

[26] Mayer,L ; Savelli,D ; Menichetti,M ; Nesci,O (2003) Morphotectonic approach to the drainage analysis in the North Marche region, central Italy. Quternary International, vol 101-102, pp157-167.

[27] Ramirrez-Herrera,M.T (1998) Geomorphic assessment of active tectonics in the Acambay graban, Mexican Volcanin belt. Earth surface process and land froms. Vol. 23, pp 317-322.

[28] Saint Carlier Dimitri, Graveleau Fabien, Delcaillau Bernard (2014) geomorphic assessment of the tectonic activity of Qiulitagh fold-belt, Kuqa foreland basin, Xinjiang, China Geophysical ResearchVol. 16, 2014.

[29] Sougnez .N and Vanacker (2011) V the topographic signature of Quaternary tectonic uplift in the Ardennes massif (Western Europe) Hydrol. Earth Syst. Sci., NO -15, P 1095-1107, 2011.