نقش گسل‌های تراستی بینالود و نیشابور بر ژئومورفولوژی تکتونیک حوضه‌های دامنه جنوبی رشته کوه بینالود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه اقلیم و ژئومورفولوژی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

چکیده

مورفوتکتونیک اشکال و فرم‌های سطح زمین را که تحت تاثیر عوامل تکتونیکی شکل گرفته و تحول یافته‌اند را مورد مطالعه قرار می‌دهد. گسل تراستی بینالود با امتداد غربی شرقی به موازات گسل شمال نیشابور در دامنه جنوبی رشته کوه بینالود با فعالیت خود در منطقه باعث تغییرات اساسـی در نیـمرخ طـولی رودخانه­های منطقه شده است. در این تحقیق از شاخص‌های ژئوموفومتری حوضه آبخیز و شبکه زهکشی، از جمله شاخص، تضاریس جبهه کوهستان Smf، گرادیان طولی رودخانهSl ، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی T شاخص عدم تقارن آبراهه­ها در حوضه آبریز AF، شاخص شکل حوضه BS، و شواهد ژئومورفولوژیکی در پنج حوضه مطالعاتی باغرود، بوژان، خرو، درود و گرین استـفاده شـد. بدین مـنظور از نقشه­های توپوگرافی، زمین­شناسی، عکس­های هوایی و مدل رقومی ارتفاعی منطقه و نرم­افزارArcGIS 10.1   به عنوان ابزار تحقیق برای تجزیه و تحلیل ژئومورفولوژی تکتونیک منطقه استفاده شده است. نتایج این تحقیق، بالا­آمدگی دامنه جنوبی بینالود در اثر پدیده فرورانش و عملکرد گسل تراستی بینالود را تایید می­کند. هم­چنین هر چه در جهت دامنه جنوبی بینالود به سمت غرب حرکت می­کنیم تکتونیک شدیدتر می­باشد. طبق بررسی­های انجام شده از 5 حوضه منتخب، حوضه­های باغرود و بوژان دارای فعالیت تکتونیکی بیش­تری نسبت به حوضه­های گرین، خرو و درود می­باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Efect of Trust fault Binalud and Nishabor On tectonics geomorphology on southern slopes basins in the Binalud Mountain

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Taghavi moghadam
  • Shahram Bahrami
چکیده [English]

Morphotectonic is the study of shapes and forms that evolved on the Earth's surface caused by tectonic. Binalud thrust fault along the east-west fault Nishabor, caused fundamental changes in the longitudinal profile of the region's rivers. In this study, we used indicators of geomorphometry of catchment and drainage network, including index, serration mountain front Smf, the gradient of valley-Sl, symmetry index topographic cross T asymmetry index rivers in the catchment area AF, the shape of the basin BS, and including geomorphological studies in five basins Baghrod, Bojan, Kharve, Darrod and Gorin. Topographic maps, geology map, aerial photographs and digital elevation model and ArcGIS 10.1 were used for analysis of regional tectonic geomorphology. The results confirm the southern slopes of Binalud uplifted due to subduction thrust fault West ward, is tectonics. According to Review done Check out the 5 selected watershed basins by Baghrod and Bojan tectonically more active the Gorin and Kharve are more active than the rest of the studied areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geomorphology
  • index thrust fault Binalud
  • tectonics
  • morphtectonic
  • Neyshabour
[1] بیاتی خطیبی، م (1388) تحلیل اثرات نئوتکتونیکی در نیمرخ طولی رودخانه­های حوضه قرنقوچای واقع در دامنه شرقی سهند، مجله فضای جغرافیایی اهر، شماره 27، ص79- ص25
[2] پورکرمانی، م. خردمند، ب. هدایتی، م (1380) تعیین زمین ساخت فعال با استفاده از مورفولوژی مسیر رودخانه­ها با نگرشی ویژه بر راندگی زردکوه و تاقدیس پز (جنوب­شرق لرستان). بیستمین گردهمایی علوم­زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
[3] حقی­پور، ن (1386) بررسی ریخت زمین­ساختی گستره کپه­داغ- بینالود بر پایه شاخص­های گرادیان شیب رود و هیپسومتری، نشریه علوم زمین  شماره 64 ص 74 -89.
[4] خیام،م. مختاری کشکی، د (1382) ارزیابی عملکرد فـعالـیت­های تـکتونیـکی بر اساس مـورفـولـوژی مخروط افکنه­ها، مجله پژوهش­های جغرافیایی، بهار 1382، ص1- ص 10
[5] رادفر، ش، پورکرمانی، ح (1384) ریخت زمین­ساخت گسل کوهبنان، مجله علوم زمین شماره 58 ، صص 183-166.
[6] رامشت، م، سیف، ع، شاهرودی،  س و انتظاری، م (1388) تاثیر تکتونیک جنبا بر مورفولوژی مخروطه­افکنه درختنگان در منطقه شهداد کرمان، جغرافیا و توسعه شماره 16، ص 29 –ص 46.
[7] روستایی، ش. رجبی، م، زمردیان، م. و مقامی، غ (1388) نقش فعالیت­های تکتونیکی در شکل­گیری و گسترش مخروطه­افکنه­های دامنه جنوبی الاداغ، مجله جغرافیا توسعه شماره 13 ص  137-156.
[8] زمردیان، م، برومند، ر (1391) تجزیه و تحلیل مورفوؤنز و تفاوت­های کمی و کیفی مخروطه­افکنه­های رشته کوه بینالود با رویکرد هیدرومورفوتکتونیکی، پژوهش­های جغرافیای کمی شماره 2 پاییز 91 ص 53-72.
[9] سلیمانی، ش (1378) رهنمودهایی در شناسایی حرکات تکتونیکی جوان و فعال " با نگرشی بر مقدمات دیرینه لرزه شناسی"، تهران، پژوهشگاه بین­المللی زلزله­شناسی و مهندسی زلزله.
[10]  شجاع طاهری، ج.، قرشی، م (1381) بـررسی خطر زمین­لرزه گسلش در گستره مشهد نیشابور، مجله علوم زمین، سال یازدهم، شماره 45، ص 22-28.
[11]  عزتی، م، آق آتابای، م، رقیمی، م، شتایی ش (1392) تجزیه و تحلیل برخی از شاخص­های ریخت زمین ساختی حوضه شیرین رود کپه­داغ مرکزی، مجله آمایش جغرافیایی فضا دانشگاه گلستان شماره 6 ، ص 2 ص 16.
[12]  گورابی، ا و نوحه­گر، ا (1386) شواهد ژئومورفولوژیک تکتونیک فعال حوضه آبریز درکه، پژوهش­های جغرافیایی شماره 60 ص 178-ص 196.
[13]  مقصودی، م. کامرانی، دلیر، ح (1387) ارزیابی نقش تکتونیک در تنظیم کانال رودخانه تجن، پژوهش­های جغرافیایی شماره 66 ص 37-ص 55.
[14]  موسوی­حرمی، ر. محبوبی، ا، برندرابرت، ال (1381) نقش تکتونیکی در رسوبگذاری و مورفولوژی رودخانه کشف رود واقع در شمال شرق ایران. مجله علوم دانشگاه تهران، دوره 28 شماره 1، صص 68-53.
[15]  یمانی، م، اسدیان، خ (1383) شواهد ژئومورفولوژیکی عملکرد گسل تبرئه و تلخاب در فرونشست چاله میقان، پژوهش­های جغرافیایی شماره 47 بهار 1383 ص 111-ص 121.
[16] Barbarian, M and Yeats, R (1999) Patterns of historical earthquake rupture in the Iranian Phteau, Bulletein of the Seismological Society America, 89, 120-139.
[17] Bhat F. A. Bhat I. M. I, Hamid Sana , Mohd Bal ,Akhtar R. Mir (2013) Identification Of Geomorphic Signatures Of Active Tectonics In The West Lidder Watershed, Kashmir Himalayas: Using Remote Sensing And Gis  International Journal Of Geomatics And Geosciences Volume 4, No 1, 2013.
[18] bull.b.william (2007) tectonic geomorphology of mountain Blackwell Science, Ltd  india.
[19] Dehbozorgi, M. Pourkermani, M. Arian, M.  Matkan, A.A, Motamedi H. Hosseinias, H (2010) Quantitative analysis of relative tectonic activity in the Sarvestan area,central Zagros, Iran, GEOMOR-03284; No of Pages 13,0169-555– see front matter 2010 Published by Elsevier.
[20] Burbank, R .Duglas, W., S. Anderson (2001) Tectonic Geomorphology. Blackwell Science, Ltd.
[21] Goudie, A. S (2004) Encyclopedia of Geomorphology, Vol. 1 & 2, Routledge, New York.
[22] Guarnieri, P and Pirrotta, C (2008) "The response of drainage basins to the late Quaternary tectonic in the Sicilian side of the Messina Strait (NE Sicily)", Geomorphology, 95:260-2734.
[23] Hamdouni, R.El. Iriggaray, C. Fernandez, T. Chacon, J. Keller, E.A (2008) Assessment of relative active tectonics, southwest border of the Sierra Nevada (Southern Spain). Geomorphology. 96. pp: 150-173.
[24] Holbrook, Schumm,S.A (1999) Geomorphic and sedimentary response of rivers to tectonic deformation: a brief reviwe and critique of a tool for recongnizing subtle epeirogenic deformation in modern and ancient settings. Tectonophysics, vol 305, pp287-306.
[25] Keller E.A, Pinter .N (2002) Active Tectonics Earthquake Uplift, And Landscape,Prentice Hall Newjersey.
[26] Mayer,L ; Savelli,D ; Menichetti,M ; Nesci,O (2003) Morphotectonic approach to the drainage analysis in the North Marche region, central Italy. Quternary International, vol 101-102, pp157-167.
[27] Ramirrez-Herrera,M.T (1998) Geomorphic assessment of active tectonics in the Acambay graban, Mexican Volcanin belt. Earth surface process and land froms. Vol. 23, pp 317-322.
[28] Saint Carlier Dimitri, Graveleau Fabien, Delcaillau Bernard (2014) geomorphic assessment of the tectonic activity of Qiulitagh fold-belt, Kuqa foreland basin, Xinjiang, China Geophysical ResearchVol. 16, 2014.
[29] Sougnez .N and Vanacker (2011) V the topographic signature of Quaternary tectonic uplift in the Ardennes massif (Western Europe) Hydrol. Earth Syst. Sci., NO -15, P 1095-1107, 2011.