معرفی سه گونه اُمفالوسیکلوس از سازند تاربور در برش سمیرم (جنوب‌غرب اصفهان)، از طریق مقایسه داده‌های مورفومتریک از این جنس در ناحیه تتیس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان

2 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

ماستریشتین بالایی (سازند تاربور) یک افق غنی از اُمفالوسیکلوس در سکانس­های کربناته حوضه تتیس است. اُمفالوسیکلوس از فرامینیفرهای بنتیک اُربیتوئیدال شکل است که در یک رخساره منعکس کننده محیط پلاتفرم خارجی می­باشد و معمولاً همراه با رودیست، اکینودرم و فرامینیفرهای دیگر یافت می­شود. در این پژوهش با توجه به داده­های مورفومتریک، می­توان نمونه­های یافت شده از سازند تاربور ناحیه سمیرم را به سه گونهOmphalocyclus antoliensis, Omphalocyclus cideensis, Omphalocyclus macroporus نسبت داد که می­توانند مؤید سن ماستریشتین پسین برای سازند تاربور در برش مذکور باشند. در این میان گونه­های Omphalocyclus antoliensis, Omphalocycluscideensis از ایران برای اولین بار گزارش می­شود. بعلاوه اینکه گونه مشهورOmphalocyclus macroporus بطور سیستماتیک و علمی مورد بازبینی قرار می­گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Introduction of Three species of Omphalucyclus from Tarbur Formation in Semirom section (southwest of Isfahan) by comparison of Morphometric data of this genus in the Tethys area

نویسندگان [English]

  • R. Azizi 1
  • A. Safari 1
  • H. Vaziri-Moghaddam 1
  • H. Mossadegh 2
چکیده [English]

In the Upper Maastrichtian (Tarbur Formation) Omphalocyclus is very abundant in carbonate sequence of the Tethys realm. Omphalocyclus is a orbitoidal benthic foraminifers which existed in the outer platform environment commonly found with rudist, echinoderms and other foraminifers. In this study, based on the morphometric data, Omphalocyclus antoliensis, Omphalocyclus cideensis and Omphalocyclus macroporus are recognized at the study area which suggest Late Maastrichtian age for the Tarbur Formation. Amongthese species, Omphalocyclus anatoliensis andOmphalocyclus cideensisspecies are reported for the first time from Iran. Additionally, Omphalocyclus macroporus will be revised systematically and scientifically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Omphalocyclus
  • Semirom
  • Tarbur Formation
  • Morphometric
  • Late Maastrichtian
[1] افقه، م (1381) مطالعه میکروبیواستراتیگرافی سازند تاربور در شمال-شمال شرق و جنوب شرق شیراز. پایان ‌نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 180 ص.
[2] امیری­بختیار، ح ( 1386) لیتواستراتیگرافی و بایواستراتیگرافی سازند تاربور در ناحیه فارس. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 439 ص.
[3] بلوچستانی، ف (1374) بیواستراتیگرافی رسوبات کرتاسه بالایی جنوب-جنوب غربی بروجن (ناحیه گردبیشه). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، 168 ص.
[4] جلیلی، ف.، رئیس السادات، س.ن.، امیرشاه کرمی، م.ا.، و میراب شبسـتری، غ.ر (1393) زیسـت­چـینه­نگاری نهشته­های کرتاسه بالایی در شمال بیرجند (برش شوشود). مجله پژوهش های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، 56 (3): 47-61.
[5] حسینـی­مـرنـدی، ح (1373) بیواستراتیگرافی رسـوبـات کـرتـاسـه بـالایـی جـنـوب­شـرق دریـاچـه بختگان (ناحیه خرامه). پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان، 150 ص.
[6] خسروتهرانی، خ.، و افقه، م (1383) مطالعه میکروبیواستراتیگرافی سازند تاربور در نواحی شمال-شمال خاوری و جنوب خاوری شیراز. مجله علوم زمین، 53: 74-87.
[7] دانـشیان، ج.، فـضلـی، ل.، و بـاغـبانـی، د (1389) زیست­چینه­نگاری روزن­بران رسوبات سازندهای گورپی و تاربور در شمال شرق جهرم. مجله پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، 38: 89-102.
[8] رشیدی، ع (1381) بیواستراتیگرافی و محیط­رسوبی سازند گورپی و سازند تاربور در نواحی سمیرم و بروجن بر اساس فرامینیفر و پالینومورف. پایان‌نامه دوره کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان، 95 ص.
[9] شهریاری­گرائی، س (1388) زیست­چینه­نگاری، میکروفاسیس و محیط­های رسوبی سازند تاربور در ناحیه گردبیشه (جنوب و جنوب­غرب بروجن). پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان، 236 صفحه.
[10] صفری، ا (1384) چینه‌نگاری زیستی، محیط‌های رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی سازند تاربور در زاگرس مرکزی (شهرکرد تا شیراز). پایان‌نامه دکتری، دانشگاه اصفهان، 148 ص.
[11] طبائی، م.، وزیری­مقدم، ح.، و رشیدی، ع (1384) بیواستراتیگرافی نهشته­های مرز سازندهای گورپی و تاربور در نواحی بروجن و سمیرم. فصلنامه علوم دانشگاه تهران،31: 181-197.
[12] عبیات، ا (1386) میکروبیواستراتیگرافی و چینه­نگاری سکانسی سازند تاربور در شمال­غربی و جنوب­شرقی خرم­آباد. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، 183 ص.
[13]  عزیزی، ر.، صفری، ا.، وزیری­مقدم، ح.، و مصدق، ح (1390) بررسی و مقایسه اُمفالوسیکلوس­های سازند تاربور در ناحیه سمیرم (جنوب­غرب اصفهان) با داده­های مورفومتریک از این جنس در تتیس. پانزدهمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 8 صفحه.
[14]  عزیزی، ر (1391) چینه­نگاری زیستی، ریزرخساره­ها و محیط رسوبی سازند تاربور در ناحیه­ی سمیرم (جنوب غرب اصفهان). پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه اصفهان، 205 صفحه.
[15] عسگری پیربلوطی، ب.، خزاعی، ا.ر.، جعفریان، م.ع.، خسـروتـهرانی، خ.، افـقه، م.، و عبـیات، ا (1390) چینه­نگاری زیستی سازند تاربور در برش تنگ زندان، سبزه کوه (جنوب­غربی بروجن، زاگرس مرکزی) براساس روزن­بران و رودیست­ها. مجله پژوهش­های چینه­نگاری و رسوب­شناسی، 27(4): 49-64.
[16] محبوبی، ا.، خزاعی، ا.، و موسوی­حرمی، ر (1376) ربف رودیستی کرتاسه فوقانی در پلاتفرم کم عمق کربناته شرق حوضه کپه­داغ. مجله علوم زمین، وزارت معادن و فلزات، سازمان زمین­شناسی کشور، 25-26: 18-25.
[17]  مغفوری­مقدم، ا (1384) دیرینه­شناسی و محیط دیرینه سازند تاربور در اطراف خرم­آباد. مجله علوم زمین، 58: 38-45. 
[18]نجفی، ع (1376) چینه‌شناسی و بیواستراتیگرافی کرتاسه فوقانی و مرز کرتاسه-پالئوژن در جنوب شرق شیراز (ناحیه کوهنجان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، 164 ص.
[19]وزیری­مقدم، ح.، صفری، ا.، شهریاری گرائی، س.، طاهری، ع.، و خزاعی، ا.ر (1389) معرفی رسوبات آواری-کربناته و آواری قرمز رنگ ماستریشتین در ناحیه زاگرس مرتفع (سمیرم-اردل). مجله علوم دانشگاه تهران، شماره 36، 117-103.
[20]وزیری­مقدم، ح.، صفری، ا.، شهریاری، س.، خزاعی، ا.ر.، و طاهری، ع (1392) زیست­چینه­نگاری و بوم شناسی دیرینه نهشته­های مائستریشتین (سازندهای تاربور و گورپی) در ناحیه گردبیشه (جنوب بروجن). مجله علوم زمین، 22(87): 143-162.
[21] Baumfalk, Y.A (1986) The evolution of Orbitoides media (Foraminiferida) in the Late Campanian. Journal of Foraminiferal Research, 16: 293-312.
[22] Douvillé, H (1920) Revision des Orbitoides. Premiere partie, Orbitoides Cretaces et genre Omphalocyclus. Bulletin de la Societe Geologique de France, Paris, 20: 209-232.
[23] Görmüs, M., Meriç, E (2000) Unusual forms of orbitoidal foraminifera in the Maastrichtian of Turkey. Cretaceous Research, 21: 801-812.
[24] Gunter, G.C., Robinson, E., Mitchell, S.F (2002) A new species of Omphalocyclus (Foraminiferida) from the Upper Cretaceous of Jamaica and its stratigraphic significance. Journal of Micropalaeontology, 21: 149-153.
[25] Hofker, J (1958) Foraminifera from the Cretaceous of Limburg, Netherlands. On the initial stages of Omphalocyclus macroporus (Lamarck). Natuurhistorisch Maandblab, 47: 98-101.
[26] James, G.A., Wynd, J.G )1965( Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium agreement area. American Association Petroleum Geology Bulletin, 49: 2182-2245.
[27] Jorissen, F.J (1983) The early ontogenetic stages in Omphalocyclus macroporus (Lamarck), Proceedings, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam, B: 255-271.
[28] Küpper, K (1954) Notes on upper Cretaceous larger foraminifera, Genera of the subfamily Orbitoidinae with remarks on the microspheric generation of Orbitoides and Omphalocyclus. Contributions from Cushman Foundation for Foraminiferal Research, 5: 179-184.
[29] Lamark, J.B (1967) An aspect of Omphalocyclus macroporus, Istanbul University Turkey, 13: 369-380.
[30] Maghfouri-Moghadam, I., Zarei-Sahamieh, R. Ahmadi-Khalaji A., Tahmasbi, Z )2009( Microbiostratigraphy of the Tarbur Formation. Zagros basin, Iran: Journal of Applied Science, 9: 1781-1785.
[31] Meriç, E (1967a) An aspect of Omphalocyclus macroporus (Lamarck). Micropaleontology 13, 369-380.
[32] Neumann, M (1958) Revision des Orbitoidides du Cretace et de I Eocene en Aquitaine Occidentale. Memoires de Ia Societe Geologique de France, 37: 1-174.
[33] Özcan, E (2007) Morphometric analysis of the genus Omphalocyclus from the Late Cretaceous of Turkey: new data on its stratigraphic distribution in Mediterranean Tethys and description of two new taxa. Cretaceous Research, 28: 621-641.
[34] Rahaghi, A (1976) Contribution a I etude de quelques grands foraminifers de Iran, Parts 1-3. Societe National Iranienne des Petroles, 6: 1-79.
[35] Rajabi, P., Safizadeh, M., Noroozpour, H )2011( Microbiostratigraohy and Microfacies of Tarbur Formation in Makhmal-kuh (North East of Khorram Abbad-Iran), Journal of Basic and Applied Scientific Research, 1: 1724-1731.
[36] Van Gorsel, J.T (1978) Late Cretaceous Orbitoidal Foraminifera. In: Hedley, R.H., Adams, C.G. (Eds.), Foraminifera. Academic Press, London, 1-120.
[37] Van Hinte, J.E (1965) An approach to Orbitoides. Proceedings, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam, B: 57-70.