تحلیل ریخت‌زمین‌ساختی ساختارهای چین‌خورده منطقه آوج (شمال‌باختر ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی‌سینا

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد تکتونیک، دانشگاه بوعلی‌سینا

چکیده

در این پژوهش نقش ساختارهای چین‌خورده بر ریخت‌زمین‌ساخت منطقه آوج، براساس بررسی‌های مورفولوژی رودخانه‌ها و شاخص ریخت‌سنجی گرادیان – طول رودخانه (SL) مورد ارزیابی قرار گرفته ‌است. منطقه مورد مطالعه در مرز پهنه‌های ساختاری ایران‌مرکزی و پهنه سنندج – سیرجان، در شمال ‌باختر ایران واقع شده است. مهم­ترین ساختارهای چین‌خورده در منطقه تاقدیس‌های آران و چاروق‌دره و ناودیس کارخانه با روند کلی شمال‌باختری – جنوب‌خاوری می‌باشند. گسترش جانبی این ساختارهای چین‌خورده باعث شده‌ است که آبراهه‌ها در مسیر خود دچار انحراف شده و به سمت میل (دماغه) چین همگرا شوند و هم­چنین گسترش جانبی این چین‌ها در منطقه سبب ایجاد آنومالی‌هایی در میزان شاخص SL در محل‌ عبور آبراهه‌ها از ساختار‌های چین‌خورده گردیده ‌است. نتایج حاصل از شواهد ریخت‌زمین‌ساختی و شاخص گرادیان – طول رودخانه در منطقه مورد مطالعه نشان می‌دهد که مورفولوژی آبراهه‌ها و روند آن‌ها از نیروهای فعال زمین‌ساختی تأثیر پذیرفته‌اند، که این حاکی از فعال بودن منطقه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Morophtectonical Analysis of Folded Structures in the Avaj Region (NW Iran)

نویسندگان [English]

  • A. H Sadr 1
  • R. Alipoor Alipoor 1
  • S. Ghamarian Ghamarian 2
چکیده [English]

In this research, role of the folded structures in tectonic morphology of Avaj region is evaluated based on morphological analyses of rivers and morphometric index of stream length-gradient (SL). The study area is located in the boundary of Central Iran and Sanandaj – Sirjan Structural Zones in northwest of Iran and the most important folded structures are the Aran and Charogh Dareh anticlines and Karkhaneh syncline with general northwest-southeast trend.Lateral propagation of these folded structures has caused derivation on driniages paths convergence toward the fold plunge and also lateral propagation of fold caused anomalies in SL index of driniages passing through the folded structures.The results of morphotectonic evidence and the SL index in the study area show that the morphology of drainages and their trends are influenced by active tectonic forces and show activity of the area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avaj
  • Folded Structures
  • Morphotectonic
  • Geomorphometric index
  • Active Tectonic
[1] بلورچی م. ح (1978) نقشه زمین‌شناسی 100000/1 ورقه آوج، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
[2] بلورچی م. ح (1358) پژوهش زمین‌شناسی 250000/1 چهارگوش کبودرآهنگ، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
[3] مجید‌زاده ، ر.، حسین‌زاده م م.، اسماعیلی، ر (1390) ارزیابی کمی مورفوتکتونیک فعال در حوضه‌های البرز‌شمالی (حد فاصل شهرهای بهشر تا نکاء)، سی‌امین گردهمایی علوم زمین.
[4] Alipoor, R., Poorkermani, M., Zare, M., El Hamdouni, R (2011) Active tectonic assessment around Rudbar Lorestan dam site, High Zagros Belt (SW of Iran), Geomorphology, 128, p. 1–14.
[5] Berberian, M., King, G.C (1981) Towards a Paleogeography and Tectonic Evolution of Iran, Canadian Journal of Earth Sciences, 18, p. 210.
[6] Bull, W.B., McFadden, L.D (1977) Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California. In: Doehring, D.O. (Ed.), Geomorphology in Arid Regions. Proceedings of the Eighth Annual Geomorphology Symposium. State University of Nsew York, Binghamton, p.115–138.
[7] Byrd, J.O.D., Smith, R.B., Geissman, J.W (1994) The Teton fault, Wyoming: neotectonics, and mechanisms of deformation. J. Geophys. Res. 99 (B10), 20095–20122.
[8] Chen, Y.C., Sung, Q., Cheng, K.Y (2003) Along-strike variations of morphotectonic features in the Western Foothills of Taiwan: tectonic implications based on stream-gradient and hypsometric analysis. Geomorphology 56, 109–137.
[9] Chorowicz, J., Dhont, D., Gundogdu, N (1999) Neotectonics in the eastern North Anatolian fault region (Turkey) advocates crustal extension: mapping from SAR ERS imagery and Digital Elevation Model, J. Struct. Geol. 21, p. 511-532.
[10]  Florinsky, I.V (1998) Combined analysis of digital terrain models and remotely sensed data in landscape investigations, Prog. Phys. Geogr. 22, p. 33–60.
[11]  Hack, J.T (1973) Stream-profile analysis and stream-gradient index, Journal of Research of the U.S. Geological Survey 1 (4), p.  421–429.
[12]  Hamdouni، R.El. Iriggaray، C. Fernandez، T. Chacon، J. Keller، E.A (2008) Assessment of relative active tectonics ، southwest border of the Sierra Nevada (Southern Spain), Geomorphology. 96, p.150-173.
[13]  Hessami, K., Nilforoushan, F., Talbot, C.J (2006) Active deformation within the Zagros Mountains deduced from GPS measurements, Journal of the Geological Society of London 163, p. 143–148.
[14]  Ioannis،M.T. Ioannis،K.K. Pavlides،S (2006) Tectonic geomorphology of the easternmost extension of the Gulf Corinth (Beotia، cnteral Greece), Tectonophysics Vol453 (2008) ، p. 211-232.
[15]  Keller, E.A., Pinter, N (1996) Active Tectonic, Earthquake, Uplift and Landscape, Prentic Hall.
[16]  Keller, E.A., Pinter, N (2002) Active Tectonics: Earthquakes, Uplift and Landscape, Second ed. Prentice Hall, NJ. 362.
[17]  Keller, E.A., Gurrola, L., Tierney, T.E (1999) Geomorphic criteria to determine direction of lateral propagation of reverse faulting and folding, Geology 27, p .515–518.
[18]  Koike. K, S. Nagano, Kawaba, K (1998) Constraction and analysis of interpreted fracture plans through combination of satellite image derived lineaments and digital elevation model date, Computer and geosciences, 573.
[19]  Morisawa. M., and Hack, J.T (1985) Tectonic geomorphology. Boston, Unwin Hymen, P. 390.
[20]  Rockweel, T.K., Keller, E.A., Johnson, D.L (1985) Tectonic geomorphology of alluvial fans and mountain fronts near Ventura, California. In: Morisawa, M. (Ed.), Tectonic Geomorphology. Proceedings of the 15th Annual Geomorphology Symposium. Allen and Unwin Publishers, Boston, MA, p. 183–207.
[21] Silva, P.G., Goy, J.L., Zazo, C., Bardajm, T (2003) Fault generated mountain fronts in Southeast Spain: geomorphologic assessment of tectonic and earthquake activity, Geomorphology 250, p. 203–226.
[22]  Strahler, A.N (1952) Hypsometric (area-altitude) analysis of erosional topography. Geological Society of America Bulletin 63, 1117–1142.
[23]  Troiani, F., Della Sata, M (2008) The use of the Stream Length–Gradient index in morphotectonic analysis of small catchments: A case study from Central Italy, Geomorphology, 102, p. 159-168.
[24]  Verrios, S., Zygouri, V., Kokkalas, S (2004) Morphotectonic analysis in the Eliki fault zone (Gulf of Corinth, Greece). Bulletin of the Geological Society of Greece 36, 1706–1715.
[25] Yang، J.C (1985) Geomorphology (in Chinese), High Education press. Beijing, 320.
[26]  Zovoili, E., Konstantinidi, E., Koukouvelas, I.K (2004) Tectonic geomorphology of escarpments: the cases of Kompotades and Nea Anchialos faults. Bulletin of the Geological Society of Greece 36, 1716–1725.