زمین شیمی، منشأ و شرایط تشکیل گرانیتوئیدهای مجموعه آتشفشانی- نفوذی ماهیرود، جنوب شرق سربیشه (شرق ایران)

نویسندگان

1 دانشگاه لرستان، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه لرستان

3 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

4 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

5 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

توده‌ی گرانیتوئیدی مورد مطالعه بخشی از مجموعه آتشفشانی ـ نفوذی ماهیرود (چشمه استاد) در جنوب شرقی سربیشه (استان خراسان جنوبی) محسوب می‌شود. ترکیب این توده عمدتا گرانودیوریت- تونالیت بوده و کانی‌های اصلی سازنده آن شامل پلاژیوکلاز، کوارتز، ارتوز و هورنبلند به صورت متوسط تا درشت بلور با بافت گرانولار است. براساس شیمی کانی، آمفیبول‌‌‌ها از نوع کلسیک و در زیر گروه مگنزیوهورنبلند قرار می‌گیرند. این کانی در فوگاسیته‌ی اکسیژن بالا و شرایط فشار 5/0 تا 2 کیلوبار و دمای بین 700 تا 725 درجه‌ی سانتی‌گراد متبلور شده‌است. براساس نتایج زمین‌شیمی، توده‌ی گرانیتوئیدی ماهیرود در محدوده‌ی گرانیت‌های تیپ I، متاآلومین و کالک‌آلکالن قرار می‌گیرد که از طریق ذوب بخشی سنگ‌های گوشته‌ای شکل گرفته‌است؛ به گونه‌ای که به ترتیب La و Dy با افزایش نسبت‌های La/Sm و Dy/Yb افزایش می‌یابند و کمتر از 5 درصد رسوبات فرورانش شده و سیال به منبع ماگمایی وارد شده‌است. نمودار عنکبوتی عناصر کمیاب بهنجار شده با گوشته‌ی اولیه، غنی‌شدگی نسبی با شیب ملایم از عناصر LREE نسبت به HREE نشان می دهد. توده‌ی گرانیتوئیدی مذکور به گرانیت‌های مرتبط با فرورانش شباهت داشته و با حضور کمان ماگمایی کالک‌آلکالن شرق ایران که حاصل فرورانش ورقه‌ی اقیانوسی نئوتتیس (اقیانوس سیستان) به زیر زون شرق ایران است، سازگار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geochemistry and petrogenesis of the granitoid rocks in Mahiroud volcano-plutonic complex; Southeast of Sarbisheh (Eastern of Iran)

نویسندگان [English]

  • Ali Davodi 1
  • Ahmad Ahmadi Khalaji 2
  • Shahriar Keshtgar 3
  • peyman Eskandarnia 4
  • Zahra Tahmasbi 5
1 Department of Geology, Faculty of Sciences, Lorestan University
2 Department of Geology, Faculty of Science, lorestan University
3 Department of Geology, Faculty of Sciences, Birjand University, Birjand, Iran
4 Department of Geology, Faculty of Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz
5 Department of Geology, Faculty of Sciences, Lorestan University, Khorramabad, Iran.
چکیده [English]

The study granitoid pluton is a part of the Mahiroud (Cheshmeh Ostad) volcano-plutonic complex in the southeast of Sarbisheh (South Khorasan province). The composition of this pluton is mostly granodiorite-tonalite. Its main minerals include plagioclase, quartz, orthose and hornblende with granular texture. Based on mineral chemistry, amphiboles in these rocks have a calcic composition and are placed in the Mg-hornblende subgroup. These amphiboles crystallized under pressure conditions of 0.5 to 2 kbar, temperature between 700 - 725 ºC and high oxygen fugacity. Based on the geochemical results, this granitoid pluton is in the range of type I, metalunimous and calc-alkaline granites. Also, this puloton is been formed through mantle partial melting so that La and Dy increase with the increase of La/Sm and Dy/Yb ratios. These rocks were formed through partial melting and less than 5% of sediments have been subducted and fluid has entered the magma source. The spider diagram of trace elements normalized with the primary mantle shows relative enrichment with a gentle slope of LREE elements compared to HREE. This granitoid pluton is similar to subduction-related granites and is consistent with the calc-alkaline magmatic arc in the eastern of Iran which is the result of the subduction of the Neotethys oceanic plate (Sistan Ocean) under the eastern zone of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • high oxygen fugacity
  • calc-alkaline
  • granodiorite
  • subduction-related granites
  • Mahiroud

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 21 شهریور 1403
  • تاریخ دریافت: 25 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 18 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 21 شهریور 1403