بررسی نحوه پیدایش کانسار منگنز صوفیوند (هرسین) با توجه به زمین‌شناسی، ژئوشیمی و مطالعه میکروسکوپ الکترونی روبشی کانی‌ها

نویسندگان

1 دانشکده علوم پایه، دانشگاه بوعلی سینا، 6517838695، همدان

2 استاد گروه زمین شناسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان

3 انستیتوی زمین‌شناسی، آکادمی علوم روسیه

چکیده

کانسار منگنز صوفیوند در 15 کیلومتری جنوب‌باختر هرسین و در فاصله 3 کیلومتری روستای صوفیوند و در زون زاگرس رورانده و افیولیت کرمانشاه قرار دارد. این کانسار به‌صورت لایه‌ای - رگه‌ای (همزاد- غیرهمزاد) همراه با چرت‌های رادیولاریتی در زیر‌پهنه رادیولاریتی تریاس/-ژوراسیک کرمانشاه نهشته شده است. سنگ میزبان اصلی کانسنگ، آهک و رادیولاریت است. براساس مطالعات میکروسکوپی صورت گرفته و نتایج پراش پرتو ایکس (XRD) و آنالیز میکروسکوپ الکترونی (SEM) مهم‌ترین کانی‌های منگنزدار در کانسار منگنز صوفیوند شامل پیرولوسیت، براونیت، هولاندیت، رومانکیت و منگانوسیت می‌باشند. کوارتز مهم‌ترین کانی باطله این کانسار است. براساس شیمی عناصر اصلی مقادیر Al2O3، در نمونه‌های کانه‌دار رگه- رگچه‌ای از 22/0 تا 21/2 درصد وزنی (میانگین 21/1) و در نمونه‌های لایه‌ای از 14/1 تا 45/2 درصد وزنی (میانگین، 79/1)، و برای MnO در نمونه‌های رگه‌ای از 75/ 38 تا 73/ 71 درصد وزنی (میانگین، 24/55) و برای نمونه‌های لایه‌ای از 85/4 تا 54/10 درصد وزنی (میانگین، 69/7 ) متغییر است. نمودار‌های عناصر فرعی، همگی بر محتوای پایین کانسنگ از عناصری همچون Ni, Cu, Co دلالت دارند که نمایانگر قرارگیری کانسار در محدوه کانسار‌های با منشأ گرمابی است. نسبت‌های Co/Ni, Co/Zn, LREE/HREE، La/Ce، غنی‌شدگی عناصر LREE نسبت به عناصر HREE و آنومالی منفی Ce نیز بیانگر نقش سیال گرمابی کانه‌دار در این کانسار است. مقادیر مثبتEu در کانسنگ، به‌عنوان شواهدی از ته‌نشست منگنز از سیالات گرمابی- زیردریایی (بروندمی) در یک محیط دریایی هستند. نسبت‌های Mn/Fe نمونه‌های رگه-رگچه‌ای از 80/57 تا 87/129 (میانگین، 94) و برای نمونه‌های لایه‌ای از 33/3 تا 91/ 6 (میانگین، 5) تغییر می‌کند. این موضوع بیانگر تفریق و جدایش نسبتاً شدید آهن و منگنز در فعالیت‌های گرمابی طی حمل و نقل، بوده است. الگوی پراکندگی عناصر برای این کانسار، همخوانی زیادی با الگوی توزیع این عناصر در کانسار‌های گرمابی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating genesis of Sofiewand Mn deposit, on the basis of geology,, geochemistry and SEM of minerals

نویسندگان [English]

  • Marzieh Yari 1
  • Mohammad Maanijou 2
  • Alex Romanko 3
1 Faculty of Science, Bu-Ali Sina University, Hamedan, 6517838695, Iran
2 Bu-Ali Sina University
3 geological lnstitute, Russian Academy of Science, Pyzhevsky, 119017 Moscow, Russia
چکیده [English]

Sofiewand manganese deposit is 15 km southwest Harsin and 3 km from the Sofiewand village in the Zagros-Trusted and ophiolite zone of Kermanshah. This deposit has been deposited as a layer-vein (syngenetic-epigenetic) along with radiolaritic chert in the Triassic/Jurassic radiolarite sub-zone of Kermanshah. Due to active tectonics in the area, the outcrops of manganese deposits have folded, interrupted and tectonized. The main host rocks are limestone and radiolarian chert. On the basis of mineralographical studies and X-ray diffraction (XRD) analysis and SEM results, most important manganese minerals in the Sofiewand Mn deposit consists of pyrolusite, braunite, hollandite, romanechite, and mangonosite and quartz is the most common gangue mineral. According to chemistry of the major elements, Al2O3 content in vein-veinlets ore ranges from 0.22 to 2.21 wt.% (ave., 1.21) and in banded ore from 1.14 to 2.45 wt.% (ave., 1.79), and MnO in vein-veinlets ore ranges from 38.75 to 71.73 wt.% (ave., 55.24) and in banded ore from 4.85 to 10.54 wt.% (ave., 7.69). The trace element diagrams all indicate the low ore content of elements such as Ni, Cu, and Co, which confirm the location of the deposit in the area of hydrothermal deposits on the diagrams. Co / Ni, Co / Zn, LREE / HREE, La / Ce ratios, enrichment of LREE elements to HREE elements and negative Ce anomaly also indicate the role of mineralizing hydrothermal fluid in this deposit. The Mn/Fe ratio in vein-veinlets ore ranges from 57.80 to 129.87 (ave., 94) and in banded ore from 3.33 to 6.91 (ave., 5), that indicate a relatively strong separation of iron and manganese during transport, and thus it may be concluded that this ore has marine hydrothermal genesis. The distribution pattern of REE for this deposit is very consistent with the distribution pattern of REE in hydrothermal deposits.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Manganese
  • Mineralogy
  • Geochemistry
  • Sofiewand deposit
  • Harsin

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 07 خرداد 1403
  • تاریخ دریافت: 12 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1403