نویسندگان
1
دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2
دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران، دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
3
دانشیار گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
4
استادیار گروه پژوهشی ژئوشیمی، جهاد دانشگاهی صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
گسترۀ مورد بررسی در استان اصفهان و در شمال باختری شهر نائین (باختر ایران مرکزی) جای دارد. سنگ‌های آذرین اصلی رخنمون‌یافته در این محدوده شامل واحدهای آتشفشانی ترشیری (آندزیت بازالت، آندزیت و ریولیت) همراه با نهشته‌های آذرآواری متشکل از توف و ایگنمبریت است. این سنگ‌ها دارای سرشت کالک‌آلکالن هستند و با غنی‌شدگی عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون (LILE) و خاکی کمیاب سبک (LREE) و تهی‌شدگی از عنصرهای با میدان پایداری بالا (HFSE) مشخص می‌شوند که بیانگر ماگماتیسم کمان‌های آتشفشانی مرتبط با فرورانش است. بررسی‌های سنگ‌شناختی و زمین-شیمیایی نشان می‌دهد که فرایندهای جدایش بلورین (جدایش بلورین کانی پلاژیوکلاز و تا حدود بسیار کمی کانی کلینوپیروکسن)، اختلاط ماگمایی، هضم و آلایش نقش مهمی در تحول و تکامل ماگمای این ناحیه دارد. تهی‌شدگی در عنصرهای Nb, Ti, Ta و Zr و نسبت‌های پائین Ce/Pb, Nb/U و نسبت بالای Ba/Nb و La/Nb نشان از آلایش پوسته‌ای این سنگ‌ها دارد. برپایۀ یافته‌های بدست آمده از بررسی‌های زمین‌شیمیایی، می‌توان نتیجه گرفت که ماگمای اولیه سنگ‌های آتشفشانی جنوب شهراب احتمالاً از ذوب‌بخشی گوشته سنگ‌کره‌ای متأثر از شاره‌های مشتق شده از پوسته اقیانوسی فرورانده شده، منشأ گرفته است و به دلیل آمیختگی با ماگمای بازالتی در هنگام بالا آمدن به سطوح بالاتر و استقرار در آشیانۀ ماگمایی پیش از فوران، در طی فرایندهای جدایش بلورین، هضم و آلایش انواع متفاوتی از سنگ‌های منطقه را به وجود آورده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Investigating the magmatic evolution of volcanic rocks south of Shahrab (NW of Nain) with emphasis on the role of crustal contamination
نویسندگان [English]
-
F. Khademian
1
-
Z. Alaminia
2
-
A. Nadimi
3
-
A. Ghasemi
4
-
M. Sharifi
3
1
Ph. D. student Dept., of Geology, Faculty of Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2
Assoc. Prof., Dept., of Geology, Faculty of Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran,
Assoc. Prof., Dept., of Geology, Faculty of Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3
Assoc. Prof., Dept., of Geology, Faculty of Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran
4
Assist. Prof., Dept., of Geochemistry Research, Academic Center for Education, Culture and Research (ACECR) on IUT, Isfahan, Iran
چکیده [English]
The study area is located in northwestern Nain (western central Iran), Isfahan province. The dominant igneous rocks in this locality comprise Tertiary volcanic units including basaltic andesite, andesite, and rhyolite, accompanied by pyroclastic deposits composed of tuff and ignimbrite. The presence of enriched large-ion lithophile elements (LILE) and light rare earth elements (LREE), and depleted high-field-strength elements (HFSE) in these rocks suggests a magmatic setting related to volcanic arc subduction. Petrological and geochemical investigations indicate that processes such as fractional crystallization (fractionations of plagioclase and, to a lesser extent, clinopyroxene), magma mixing, assimilation, and contamination play a significant role in the evolution of magmas in this area. The depletion in elements such as Nb, Ti, Ta, and Zr, as well as the low Ce/Pb and Nb/U ratios, along with high Ba/Nb and La/Nb ratios, are consistent with the effects of crustal contamination on the magmas. According to the geochemical findings, the primary magmas responsible for the volcanic rocks in the southern Shahrab area are most likely derived from the partial melting of the lithospheric mantle, which has been influenced by fluids derived from the subducted oceanic crust. During the ascent to shallower crustal levels and subsequent emplacement in a magmatic chamber before an eruption, these primary magmas interacted with basaltic magmas, resulting in the formation of various types of rocks in the area through fractional crystallization, assimilation, and contamination processes.
کلیدواژه‌ها [English]
-
Magmatic Evolution
-
Crustal Contamination
-
Lithospheric mantle
-
Volcanic Rocks
-
Central Iran
)