مطالعات زمین‌شناسی، دورسنجی، کانی‌شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی ‌منطقه اکتشافی نخیلاب (جنوب‌شرق ایران)

باقری فر, عبدالرحیم; مظاهری, سید احمد; ملک زاده شفارودی, آزاده

doi:10.22084/nfag.2023.27986.1565

مطالعات زمین‌شناسی، دورسنجی، کانی‌شناسی، دگرسانی و ژئوشیمی ‌منطقه اکتشافی نخیلاب (جنوب‌شرق ایران)

نویسندگان

¹ دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² استاد گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

10.22084/nfag.2023.27986.1565

چکیده

منطقه نخیلاب (نخیله) در جنوب‌شرق ایران و در فاصله 145 کیلومتری شمال‌غرب زاهدان قرار دارد که از نظر سنگ‌شناسی واحدهای رسوبی زون فلیش‌شرق‌ایران و سنگهای آذرین نفوذی و خروجی را شامل می‌شود. همه واحدهای سنگ‌شناسی موجود در این محدوده تحت تأثیر حرکات برشی دو گسل نصرت‌آباد و کهورک قرار گرفته که سبب ایجاد ساختارهای کششی در محدوده شده و احتمالاً موجبات تسهیل جایگیری توده‌های نفوذی شده‌اند. مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی کانی‌شناسی نشان داد که فراوان‌ترین واحد سنگ‌شناسی محدوده از نوع هورنبلند‌‌‌‌‌دیوریت‌پورفیری می‌باشد. فراوان‌ترین کانی‌های اصلی آن، پلاژیوکلاز نیمه شکلدار (60-75 درصد)، هورنبلند (10-5 درصد)، بیوتیت (5-3 درصد)، کوارتز و کلینوپیروکسن (حدود 5 درصد) هستند. کانه‌های مهم کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت، کوولیت و پیریت در مطالعات مقاطع صیقلی دیده می‌شوند که در توالی پاراژنز، کانی‌های پیریت، کالکوپیریت و اسفالریت در مراحل اولیه (هیپوژن) و کانی‌های بورنیت، کالکوسیت و کوولیت کانی‌های ثانویه و متعلق به مرحله سوپرژن هستند. مطالعات دورسنجی بیانگر وجود دگرسانیهای آرژلیک، پروپلتیک، فیلیک و اکسیدهای آهن می‌باشد. بررسی‌های سنگ‌نگاری و ژئوشیمیایی نشان داد که سنگ‌های آذرین در محدوده گابرو تا گرانودیوریت و ترکیب شیمیایی سنگ‌های آذرین در محدوده سنگ‌های بازیک، متوسط تا اسیدی است که عمدتاً به ترتیب فراوانی از نوع دیوریت، آندزیت، گرانودیوریت و گابرو هستند. مقدار غنی‌سازی LREE نسبت به HREE آشکارتر است، همچنین نتایج تفسیر نمودارهای تعیین محیط تکتونیکی نیز نشان می‌دهد که تمامی ‌نمونه‌های محدوده مورد مطالعه در محیط قوس حاشیه قاره‌ا‌ی پس از تصادم قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Geology, Remote sensing, Mineralogy, Alteration and Geochemistry studies in the Nakhilab area (southeast of Iran)

نویسندگان [English]

A. Bagherifar ¹
S. A. Mazaheri ²
A. Malekzadeh Shafaroudi ²

¹ Ph. D. student, Dept., of Geology, Faculty of Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

² Prof., Dept., of Geology, Faculty of Science, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Nakhilab (Nakhileh) area is located in the southeast of Iran and 145 km northwest of Zahedan. Sedimentary units of the flysch zone of eastern Iran and porphyry and andesite diorite units are the most important lithological units. All the existing lithological units in this area have been affected by the shearing movements of Nosratabad and Kahorak faults, which have caused the creation of tensile structures in the area and probably facilitated the penetration of diorite units. Field and laboratory studies showed that the most abundant lithology in the area is hornblende diorite porphyry intrusions and the most important mineralization has occurred there, and the most abundant main minerals are semi-shaped plagioclase crystals (60-75 percent), Hornblende (5-10%), biotite (3-5%), quartz and clinopyroxene (about 5%). Chalcopyrite, pyrite, bornite, and covellite are abundant minerals in the mineralography studies. In the paragenesis sequence, pyrite, chalcopyrite, and sphalerite minerals are in the early stages (hypogene) and bornite, chalcocite, and covellite are secondary minerals and supergene stage. RS studies indicate the presence of argillic, propylitic, phyllic, and iron oxide alterations. Geochemical investigations showed that the igneous rocks range from gabbro to granodiorite and the chemical composition of igneous rocks ranges from basic, to medium to acidic, which are mainly diorite, andesite, granodiorite, and gabbro respectively. The amount of LREE enrichment is more obvious than that of HREE, these features indicate that the igneous rocks belong to subduction zones. All the samples studied in this area are located in the arc and the environment of the post-collision of the continental margin.

کلیدواژه‌ها [English]

Nakhilab
Remote sensing
Alteration
Mineralogy
Geochemistry

مراجع

Aghanabati, A (2004) The Geology of Iran, Geological Survey of Iran, Tehran, 586 p. (in Persian)

Arjmandzadeh, R., Karimpour, M. H., Mazaheri, S. A., Santos, J. F., Medina, J. M., Homam, S. M (2011) Sr–Nd isotope geochemistry and petrogenesis of the Chah-Shaljami granitoids (Lut Block, Eastern Iran), Journal of Asian Earth Sciences, 41 (3): 283-296. doi.org/10.1016/j.jseaes.2011.02.014.

Bagherifar, A., Rahimi, B., Boomeri, M (2015) Investigation of structural distribution of gold mineralization in "Sefidsang" area (SE-Zahedan, Iran), Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES) ISSN: 2220-6663 (Print) 2222-3045 (Online) 6 (6): 528-533.

Cox, K. G., Bell, J. D., and Pankhurst, R. J (1979) The Interpretation of Igneous Rocks, G. Allen & Unwin, London. doi.org/10.1007/978-94-017-3373-1.

Dora, M. L., Randive, K. R (2015) Chloritization along the Thanewasna shear zone, Western Bastar Craton, Central India: Its genetic linkage to Cu–Au mineralization, Ore Geology Reviews, 70, doi.org/10.1016/j. oregeorev. 2015.03.018.

Francisco, J. T., Cecilia, V., David, R. C., Lejun, Zh (2018) Lithological and Hydrothermal Alteration Mapping of Epithermal, Porphyry and Tourmaline Breccia Districts in the Argentine Andes Using ASTER Imagery, Remote Sens, 10 (2), doi.org/10.3390/rs10020203.

Hedayati, N (2014) Investigation of hydrothermal alteration in Nakhilab Cu bearing plutonic-volcanic complex, northwest of Zahedan, 6th Symposium of Iranian Society of Economic Geology. (in Persian)

John, C. M., Lawrence, C., R (2011) Spectral assessment of new ASTER SWIR surface reflectance data products for spectroscopic mapping of rocks and minerals, Remote Sensing of Environment, Volume 114, Issue 9, 15 September 2010, 2011-2025. doi.org/10.1016/j.rse.2010.04.008.

Kruse, F. A., Lefkoff, A. B., Boardman, J. W., Heidebrecht, K. B., Shapiro, A.T., Barloon, P. J., Goetz, A. F. H (1993) The Spectral Image Processing System (SIPS) - Interactive Visualization and Analysis of Imaging Spectrometer Data, Remote Sensing of Environment, Special issue on AVIRIS, 44: 145 - 163. doi.org/10.1016/0034-4257(93)90013-N.

Le Bas, M. J., Le Maitre, R. W., Streckeisen, A., and Zanettin, B (1986) A Chemical Classification of Volcanic Rocks Based on the Total Alkali-Silica Diagram, Journal of Petrology, 27 (3) 745-750.
doi.org/10.1093/petrology/27.3.745.

Malekzadeh shafaroudi, A., Karimpour, M. H., Stern, C. R (2014) The Khopik porphyry copper prospect, Lut Block, Eastern Iran: Geology, alteration and mineralization, fluid inclusion, and oxygen isotope studies. Ore Geology Reviews, 65. doi: 10.1016/j.oregeorev.2014.04.015.

McDonough, W. F., and Sun, S. S (1995). Composition of the Earth, Chemical Geology, 120: 223-253.

Morata, D., Aguirre, L (2003) Extensional lower Cretaceous volcanism in the Coastal Range (29°20´-30°S), Chile: geochemistry and petrogenesis, Journal of South American Earth Sciences 16: 459-476. doi. 10.1016/j.jsames.2003.06.001.

Muller, D., Groves, D. I (1997) Potassic igneous rocks and associated gold - copper mineralization. Springer.

Nakamura, N (1974) Determination of REE, Ba, Fe, Mg, Na and K in carbonaceous and ordinary chondrites, Geochimica et Cosmochimica Acta, 38: 757-775.

Pengyi, L., Li, H., Zhengwei, H., Yansong, L., Hui, D., Rui, Q., Jiaxian, W., Yang, Zh., Yun, W (2021) Research on remote sensing prospecting technology based on multi-source data fusion in deep-cutting areas, Ore Geology Reviews, 138, doi. org /10.1016 / j. ore geo rev .2021.104359.

Philipp, R., Gerhard, W (2007) Variable regimes in magma systems documented in plagioclase zoning patterns: El Misti stratovolcano and Andahua monogenetic cones, J Volcan Geotherm Res, 165: 142–162. doi. org /10.1016 /j. j volgeores. 2007.06.002.

Walker, R. T., Khatib, M. M (2006) Active faulting in the Birjand region of NE Iran, Advancing earth and apace science, doi. org /10.1029/2005TC001871.

Wilson, M (1989) Igneous Petrogenesis: A Global Tectonic Approach, Unwin Hyman, London, 466 p.

Yavari, F., Boomeri, M (2013) Petrography and geochemistry of igneous rocks Nakhileh and its relationship with gold mineralization and copper-Zahedan North West, 5th Symposium of Iranian Society of Economic Geology. (in Persian).