ارزیابی تغییرات میزان جنبایی با برآورد و مقایسه نرخ گشتاور لرزه‌ای، زمین‌شناسی و ژئودتیک در تکه های گسل اردکول (خاور ایران)

نویسندگان

گروه زمین‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند

چکیده

گسل اردکول به طول 125 کیلومتر با سازوکار امتدادلغز راست‌گرد در بخش شمال زمین‌درز سیستان جای دارد. این گسل در 10/05/1997 زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 3/7 Mw را در منطقه موجب شد و دراز‌ترین دگرریختی همراه با زمین‌لرزه را سده‌های اخیر ایران موجب گشت. مقایسه مقادیر گشتاور لرزه‌ای، زمین‌شناسی و ژئودتیک نشان می‌دهد که تغییرات مقادیر نرخ گشتاور ارتباط مستقیمی با طول گسل دارند به‌نحوی‌که هرچه میزان طول گسل‌ افزایش پیدا ‌کند میزان گشتاور آن‌ نیز افزایش یافته و در نتیجه میزان انرژی بالاتری را آزاد می‌کند. بررسی نرخ تغییرات گشتاور گسل اردکول نشان می‌دهد که میزان آزاد شدن انرژی در بخش شمالی نسبت به بخش جنوبی بیش­تر است این بدان معنا است که در تکه­های شمالی تعداد زمین‌لرزه‌های بیش­تری روی ‌داده و در نتیجه تعداد سرشاخه‌های فعال گسل در این بخش بیش­تر بوده است. به‌طور کل میزان گشتاور گسل اردکول از شمال به جنوب در حال کاهش بوده و درنتیجه در بخش جنوبی انرژی بیش­تر ذخیره شده و یا صرف دگرشکلی شده است بنابراین تکه­های جنوبی نسبت به تکه شمالی درخطر بروز زمین‌لرزه قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Estimation of motion variations by calculating and comparing Seismic moment, geological and geodetic moment in Ardakul fault parts (East of Iran)

نویسندگان [English]

  • masoud Heydari Aghagol
  • Mohammad Mehdi Khatib
  • seyed morteza mossavi
Birjand University student
چکیده [English]

Ardakol fault with the length of 125 km and dextral strike-slip mechanism is located in the northern part of Sistan suture zone. This fault caused an earthquake with the magnitude of 7/3 Mw in the region on 10/05/1997 and caused the longest coseismic rupture associated with earthquakes in recent Iranian centuries. Comparison of seismic moment, geological and geodetic values shows that the changes in moment ratio are directly related to the length of the fault, as the length of the fault increases, the moment increases as well, and as a result it releases higher levels of energy. The study of the moment and fractional changes for the Ardakul fault shows that the energy released rate in the northern part is higher than that of the southern section, which means that in the northern parts, more earthquakes occur and therefore the number of active faults is larger. In general, the seismic moment of the Ardakol fault is decreasing from north to south and as a result, more energy is stored in the South or deformation in the southern part, so, southern parts are in danger of more earthquakes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardakol
  • Sistan suture zone
  • seismic moment
  • geological moment
اسلامی، س. س.، خطیب، م. م (1385) مهاجرت گسل در پهنه‌های گسلی امتدادلغز: مطالعه موردی: پهنه گسلی فعال اردکول- خاور ایران. فصلنامه علوم­زمین، دوره 16، شماره 62، 138- 157.
اشتوکلین. ی، افتخار نژاد. ج، هوشمند زاده. ع (1352) بررسی مقدماتی زمین‌شناسی در لوت مرکزی، شرق ایران. ترجمه توسط علی انتظام، افتخار نژاد. گزارش شماره 22 سازمان زمین‌شناسی کشور. ص 66.
آقانباتی، ع (۱۳۸۳) زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.
حسن­زاده، ح.، زارع، م.، قریشی، م (1381) تغییرات تنش گسیختگی کولمب همراه با زمین‌لرزه سال 1376 شاسکوه قائنات (جنوب خراسان)، ششمین هـمایش انـجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه کرمان.
حیدری آقاگل، م.، خطیب، م. م.، موسوی، س. م (1394) بررسی ساختاری شاسکوه با نگرشی بر لرزه­خیزی منطقه، پایان­نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه بیرجند، 220 ص.
خطیب، م. م (1378) رابطه بین عرض پهنه برشی و طول تکه‌های گسلی در گسل زمین‌لرزه‌ای اردکول، سومین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، سال سوم، جلد سوم، 18-1.
خطیب، م. م.، غلامی، ا (۱۳۸۵) قطعه‌بندی گسل اردکول، دانشگاه بیرجند، جلد ۱، 36-19.
رشیدی، ا.، خطیب، م. م.، جمور، ی.، موسوی، س. م.، نعمتی، م (1396) برآورد پارامترهای دینامیکی زمین‌لرزه‌ها و نرخ گشتاور ژئودتیک در جنوب و باختر بلوک لوت، خاور ایران، مجله پژوهش‌های دانش زمین، سال هشتم، شماره 30، 19-34.
صبور، ن (1389) کاربرد فراسنج­های رسیدگی و ناهمواری در ارزیابی قابلیت لرزه­زایی برخی از گسله­های فلات ایران، چهاردهمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران و بیست و بیست و هشتمین گردهمایی علوم زمین، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
فیروز مهجن­آبادی، ق.، خطیب، م. م.، غلامی، ا (1389) برآورد نرخ گشتاور لرزه­ای، زمین­شناسی و ژئودتیک در شرق ایران، پانزدهمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم.
نعمتی، م (1397) بررسی روش­های مختلف برآورد کرنش و تنش لرزه­ای و برآورد نرخ کوتاه­شدگی پوسته زمین در ایران با به کارگیری سازوکار زمین­لرزه­ها، دوفصلنامه علمی- ترویجی یافته­های نوین زمین­شناسی کاربردی، دوره 12، شماره 23، ص 139- 128.
نوگل­سادات، م. ع. ا (۱۳۷۳) نقشه تکتونیک ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
Ambraseys, N. N, Melville, C. P (1982) A history of Persian earthquakes. Cambridge University press, Cambridge, UK..
Berberian, M. Jackson, J. A. Qorashi, M. Khatib, M. M. Priestley, K. Talebian, M. and Ghafuri- Ashtiani, M (1999) The 1997 May 10 Zirkuh (Qa´enat) earthquakes (Mw 7.2): faulting along the Sistan suture zone of eastern Iran. Geophys, 136: 671- 694.
Gheytanchi, M. R., Bayram Nezhad, E (2004) Characteristics of the northwest seismological, network in iran, Journal of the Space Physics, 29 (2): 1-4.
Hanks, T. C., Kanamori, H (1979) Amomentmagitude scale. Geophysics. Res, 84: 2348-2350.
Johnson, C. E., and Hotton, L. K (1980) A study of aftershocks and prior seismicity, in the Imperial Valley, CA, earthquake of Oct. 15. 1979, U. S. Feological survey, Reston, Va., in press.
Kalonganamori, H (1977) Seismic and   aseismic slip along seduction zones and their tectonic implications. Maurice Ewing Ser, 1: 162-174.
Pancha, a., Anderson, J. G., Krremer, C (2006) Comparison of seismic and geodetic scalar moment rates across the Basia and Rang province. Bulletine y of the seismological society of America, 96 (1): 11-32.
Pulli, J. J (1983) Seismicity, earthquake mechanisms, and seismic wave attenuation in the northeastern united states, U. S. Feological survey, Reston, Va., in press.
Tirrule, R., Bell, L. R., Griffins, R. J., and Camp, V.E (1983) The Sistan Suture zone of eastern Iran. G.S.A, 94: 134- 150.
Walker, R. T. Jackson, J (2004) Active tectonic and late Cenozoic strain distribution in central and eastern Iran. Tectonics, 23: 1- 24.
Ward, S. N (1998) On the consistency of earthquake rates, geological fault data, and space geodetic strain: The United States.Geophys. Jour .Int, 134: 172-187.
Welles, D. L. and Coppersmith, K. J (1994) new empirical relationship among magnitude, rupture length, rupture area and surface displacement, Bull. Seism. Soc. AM, 84: 974- 1002.