شیمی آمفیبولهای آنکلاوها و دایک های توده نفوذی زرگلی، شمال غرب زاهدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران

2 دانشکده علوم زمین ، دانشگاه شاهرود، شاهرود

چکیده

توده‌ی نفوذی زرگلی در شمال غرب شهرستان زاهدان و در امتداد نوار گرانیتوئیدی زاهدان – سراوان قرار دارد. لیتولوژی اصلی سازنده این توده، سنگ‌های گرانودیوریتی از نوع I بوده و ماهیت ماگمای سازنده‌شان یک ماگمای گرانیتی کالک‌آلکالن می‌باشد که در یک محیط فرورانشی کوهزایی تشکیل شده و تا حدی با سنگ‌های رسوبی پوسته فوقانی آلایش یافته است. ویژگی قابل توجه در مورد این گرانودیوریت‌ها، حضور فراوان آنکلاو‌های متاسدیمنتری در آنها می‌باشد. کانی آمفیبول در سنگ‌های گرانیتوئیدی توده نفوذی زرگلی وجود ندارد اما در آنکلاوهای متاسدیمنتری و دایک‌های دیوریتی موجود در این توده به عنوان کانی مافیک اصلی مشاهده می‌شود. آمفیبول‌های آنالیز شده از دایک‌های دیوریتی و آنکلاوهای متاسدیمنتری توده زرگلی به ترتیب از نوع چرماکیت و منیزیو‌هورنبلند هستند که گاهاً به اکتینولیت تجزیه شده اند. آمفیبول‌های دایک‌های دیوریتی در فشار و دمای بالاتری نسبت به آمفیبول‌های آنکلاوهای متاسدیمنتری تشکیل شده‌اند. آمفیبول‌های آنالیز شده از آنکلاو متاسدیمنتری در دمای 770 درجه سانتی‌‌‌گراد و فشار حدوداً 2 کیلوبار متبلور شده اند در حالی که آمفیبول‌های آنالیز شده از دایک‌های دیوریتی در محدوده دمایی 750 تا 775 درجه سانتی‌‌‌گرادی و فشار نسبتاً گسترده 4 تا 7 کیلوبار تشکیل شده‌اند. فشار محاسبه شده برای آمفیبول‌های آنالیز شده از آنکلاو متاسدیمنتری نشان دهنده فشار جایگیری توده نفوذی است، پس توده نفوذی زرگلی احتمالاً در فشار حدوداً 2 کیلوبار که متناسب با عمق 7 کیلومتری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Amphiboles chemistry of intrusive pluton rocks of Zargoli, North West of Zahedan

نویسندگان [English]

  • mehdi saravani firouz 1
  • a kananian 1
  • M rezaei 2
چکیده [English]

Zargoli intrusive pluton is located in the North West of Zahedan city and along Zahedan-Saravan granitoidic band. Main litology of the pluton is I-type granodiorite rocks and nature of their magma is a calc-alkaline granitic magma which formed in orogenic subduction invironment and partially contaminated with sedimentary rocks of the upper crust. Notable feature of this granodiorites, is abundance presence of metasedimentry enclaves in them. There is not amphibole mineral in granodiorite rocks of Zargoli intrusive pluton but it is observed as major mafic mineral in metasedimentry enclaves and diorite dikes which presence in the pluton. Respectively, amphiboles analyzed from diorite dikes and metasedimentry enclaves of Zargoli pluton are tschermakite and magnesio-hornblende which sometimes have been alterated into actinolite. Amphiboles of diorite dikes formed at higher pressure and temperature then amphiboles of metasedimentry enclaves. Amphiboles analyzed from metasedimentry enclaves have been crystallized at 770oC temperature and about 2Kbar pressure while amphiboles analyzed from diorite dikes formed in the temperature range 750 to 775oC and relatively wide pressure of 4 to 7Kbar. Calculated pressure for amphiboles analyzed from metasedimentry enclave is indicator emplacement pressure of the intrusive pluton, after possibly Zargoli intrusive pluton has been emplacement at about 2Kbar pressure and 7 kilometer depth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • amphibole chemistry
  • geothermobarometry
  • enclave
  • Zargoli
  • Zahedan
منابع
[1] کشتگر، ش (1383) پترولوژی، ژئوشیمی و تحلیل ساختاری گرانیت‌های زرگلی (‌شمال­غرب زاهدان‌)، پایان نامه کارشناسی­ارشد، دانشگاه تهران، 161 ص.
[2] معین­وزیری، ح و احمدی، ع (1380) پتروگرافی و پترولوژی سنگ‌های آذرین، انتشارات دانشگاه تربیت معلم، 547 ص.
[3] Anderson, J. L. and Smith, D. R (1995) The effects of temperature and ƒO2 on the Al-in-hornblende barometer. American Mineralogist, 80 : 549-559.
[4] Anderson, J. L (1997) Status of thermobarometry in granitic batholiths. Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Earth Sciences, 87 : 125-138.
[5] Blundy, J. D., Holland T. J. B (1990) Calcic amphibole equilibria and a new amphibole-plagioclase geothermometer. Contribution toMineralogy and Petrology, 104 : 208-224.
[6] Brown, E. H (1977) The crossite content of Ca-amphiboles as a guide to pressure of metamorphism, in Moazzen M. and Droop G. T. R., 2005: Application of thermometers and barometers to granitoid igneous rocks: the Etive Complex, W Scatland. Mineralogy and Petrology, 83 : 27-53.
[7] Femenias, O., Mercier J. C. C., Nkono C., Diot H., Berza T., Tatu M., and Demaiffe D (2006) Calcic amphibole growth and compositions in calc-alkaline magmas: Evidence from the Motru Dike Swarm (Southern Carpathians, Romania). American Mineralogist, 91 : 73-81.
[8] Hammarstrom, J. M., Zen E (1986) Aluminum in hornblende: An empirical igneous geobarometer. American Mineralogist, 71 : 1297-1313.
[9] Holland T., Blundy J (1994) Non-ideal interaction in calcic amphiboles and their bearing on amphibole-plagioclase thermometery, Contributions toMineralogy and Petrology, 116 : 443-447.
[10] Hollister, L. S., Grissom G. C., Peters E. K., Stowell H. H. and Sisson V. B (1987) Confirmation of the empirical correlation of Al in hornblende with product of solidification in calc-alkaline plutons, in Jarrar G., 1998: Mineral chemistry in dioritic hornblendites from Wadi Araba, southwest Jordan. Journal of African Earth Sciences, 26 : 285-295.
[11] Ishihara, S (1977) The magnetite-series and ilmenite-series granitic rocks, in Anderson J. L. and Smith D. R., 1995: The effects of temperature and ƒO2 on the Al-in-hornblende barometer. American Mineralogist, 80 : 549-559.
[12] Johnson, M. C. and Rutherford M. J (1989) Experimental calibration of the Al-hornblende geobarometer with application to Long Valley caldera (California) volcanic rocks, in Jarrar G., 1998: Mineral chemistry in dioritic hornblendites from Wadi Araba, southwest Jordan. Journal of African Earth Sciences, 26 : 285-295.
[13] Leake, B. E., Woolley A. R., Arps C. E. S., Birch W. D., Gilbert M. C., Grice J. D., Hawthorne F. C., Kato A., Kisch H. J., Krivovichev V. G., Linthout K., Laird J., Mandarino J., Maresch W. V., Nickel E. H., Schumacher J. C., Smith D. C., Stephenson N. C. N., Ungaretti L., Whittaker E. J. W., Youzhi G (1997) Nomenclature of Amphiboles: Report of the Subcommittee on Amphiboles of the International Mineralogical Association Commission on New Minerals and Mineral Names. Mineralogical Magazine, 61 : 295-321.
[14] Moazzen, M. and Droop G. T. R (2005) Application of thermometers and barometers to granitoid igneous rocks: the Etive Complex, W Scatland. Mineralogy and Petrology, 83 : 27-53.
[15] Rezaei-Kahkhaei, M., Kananian A., Esmaeily D. and Asiabanha A (2010) Geochemistry of the Zargoli granite: Implications for development of the Sistan Suture Zone, southeastern Iran.  Island Arc, 19 : 18 pages.
[16] Scaillet, B. and Macdonald R (2003) Experimental constraints on the relationships between peralkaline rhyolites of the Kenya rift valley, in Shellnutt J. G. and Iizuka Y., 2011: Mineralogy from three peralkaline granitic plutons of the Late Permian Emeishan large igneous province (SW China): evidence for contrasting magmatic condition of A-type granitoids. Eur. J. Mineral., 23 : 45-61.
[17] Schmidt, M. W (1992) Amphibole composition in tonalite as a function of pressure: An experimental calibration of the Al-in-hornblende barometer, in Jarrar G., 1998: Mineral chemistry in dioritic hornblendites from Wadi Araba, southwest Jordan. Journal of African Earth Sciences, 26 : 285-295.
[18] Spear, F. S (1981) Amphibole-plagioclase equilibria: an empirical model for the reaction albite + tremolite = edenite + 4 quartz, in Stein E. and Dietl C. 2001: Hornblende thermobarometery of granitoids from the Central Odenwald (Germany) and their implications for the geotectonic development of the Odenwald. Mineralogy and Petrology, 72 : 185-207.
[19] Stein, E. and Dietl C (2001) Hornblende thermobarometery of granitoids from the Central Odenwald (Germany) and their implications for the geotectonic development of the Odenwald. Mineralogy and Petrology, 72 : 185-207.
[20] Wones, D. R (1989) Significance of the assemblage titanite + magnetite + quartz in granitic rocks, in Shellnutt J. G. and Iizuka Y., 2011: Mineralogy from three peralkaline granitic plutons of the Late Permian Emeishan large igneous province (SW China): evidence for contrasting magmatic condition of A-type granitoids. Eur. J. Mineral., 23 : 45-61.
[21] Yang, X. M., Lentz D. R (2005) Chemical composition of rock-forming minerals in gold-related granitoid intrusions, southwestern New Brunswick, Canada: implications for crystallization conditions, volatile exsolution, and fluorine-chlorine activity. Contrib Mineral Petrol, 150 : 287-305.