زمین‌میراث (میراث زمین‌شناختی): تعریف، طبقه‌بندی و ارزیابی آن به صورت کیفی و عددی، ارتباط آن با مبحث گردشگری با ذکر ظرفیت های ایران

اثنی عشری, امیر; ساعدموچشی, امیر

doi:10.22084/nfag.2019.18125.1352

زمین‌میراث (میراث زمین‌شناختی): تعریف، طبقه‌بندی و ارزیابی آن به صورت کیفی و عددی، ارتباط آن با مبحث گردشگری با ذکر ظرفیت های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

² گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران

10.22084/nfag.2019.18125.1352

چکیده

طی سالیان اخیر شناسایی و حفاظت از پدیده‌های ارزشمند زمین‌شناسی که تحت عنوان زمین‌میراث (میراث زمین‌شناختی) شناخته می‌شوند در کانون توجه بسیاری از کشورهای توسعه یافته قرار گرفته است. در کشور ما محققین زمین‌شناسی و علوم وابسته از جمله زمین باستانشناسان با این موضوع آشنایی زیادی ندارند. بنابراین در این مقاله سعی شده است تا از زمین‌میراث و واژه‌های مرتبط (زمین‌حفاظت و زمین‌عارضه) تعریف دقیقی ارائه شود. پس از مطالعه این مقاله، پژوهشگران زمین‌شناسی و سایر علوم وابسته قادر خواهند بود تا در حین مطالعات پژوهشی خود، ارزش پدیده‌های زمین‌شناسی را در زمینه‌های مختلف بهویژه گردشگری ارزیابی کنند. براساس طبقه‌بندی‌های ارائه شده در خصوص زمین‌میراث‌، می‌توان آنها را براساس مقیاس و بزرگی زمین‌عارضه، برجا یا نابرجا بودن زمین‌عارضه، فراوانی زمین‌عارضه در مقیاس جغرافیایی و در نهایت براساس کاربردی که دارند به زیرگروه‌های مختلف طبقه‌بندی کرد. شناسایی کاربرد زمین‌عارضه بسیار حائز اهمیت بوده و در معرفی یک زمین‌عارضه بهعنوان زمین‌میراث نقش اساسی دارد. کاربرد اصلی زمین‌میراث‌ها در زمینه‌های علمی، آموزشی و گردشگری/تفریحی است. در این مقاله نشان داده شده است که چگونه زمین‌عارضه‌های یک منطقه به شیوه‌های مختلف کیفی و عددی ارزیابی می‌شوند تا در نهایت از بین زمین‌عارضه‌های موجود بهترین آنها که دارای ارزش علمی، آموزشی، گردشگری/تفریحی و یا تلفیقی از آنها می‌باشد انتخاب و به عنوان زمین‌میراث معرفی شوند. در این مقاله مصداقهایی از کشور ایران ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Geoheritage: definition, classification, qualitative and quantitative assessment, its relation with the tourism. Examples from Iran

نویسندگان [English]

A. Esna-Ashari ¹
A. Saed Mucheshi ²

چکیده [English]

Over the past several years, geoheritage and conservation of valuable earth science features have become important issues for several developed countries. In our country, the geologists and other related specialists such as geoarcheologists are not well familiar with the concept of geoheritage. So, in this paper, we tried to define the geoheritage and related terms including geoconservation and geodiversity. In order to explore the value of the geological features in different fields, this paper can help the geologists and other related specialists like geoarcheologists to evaluate the geological features during their routine research activities. Different types of classification of geoheritage resources are represented in this paper. They can be classified on the basis of the scale of occurrence of the geodiversity, in-situ or ex-situ occurrence of geodiversity, levels of significance for sites of geoheritage significance and the uses of geoheritage. The uses of the geoheritage site are so important and critical for characterization of a geodiversity as a geoheritage site. The main uses proposed for the geoheritage are scientific, educational or geotourism/recreational. In this paper, it is shown that how geodiversity elements can be classified qualitatively and quantitatively. Geodiversity assessment can lead to the characterization of a geodiversity element as a geoheritage with scientific, educational or geotourism/recreational value. Here mentioned some examples from Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

geoheritage
geodiversity
geoconservation
geotourism
Iran

مراجع

احمدی، ع.، تقیان، ع.، یمانی، مجتبی.، و موسوی، س. ح (1395) ارزیابی منطقه اورامانات جهت ژئوتوریسم و با هدف پیشنهاد منطقه به عنوان ژئوپارک ملی- جهانی. پژوهشهای ژئومورفولوژی کمی، شماره 4، 16-1.

جدیدی، ر.، کریم زادگان، ح.، و بدری، ن (1396) نقش ژئوپارک‌ها در ملاحظات گردشگری آمایش سرزمین؛ مطالعه موردی: ایجاد ژئوپارک در استان لرستان. فصلنامه علوم زمین، شماره 106، 179-192.

خوشرفتار، ر (1388) گردشگری زمین‌شناسی در استان زنجان. فصلنامه علوم زمین، شماره 72، 102-97.

شایانیگانه، ع.، زنگنه اسدی، م.، و امیراحمدی، ا (1395) بررسی مورفومتری گرزهای دیو واقع در ژئوپارک پیشنهادی غرب خـراسان رضوی. مـجله جـغرافیا و برنامهریزی محیطی، شماره 64، 56-41.

طالع‌فاضل، ا.، یوسفی، م (1397) زمینشناسی عمومی و معرفی جاذبه‌های زمین‌گردشگری دامنه‌های شمالی کوهستان الوند، استان همدان. یافته‌های نوین زمین‌شناسی کاربردی، شماره 23، 37-21.

مهرپویا، ع.، مروت، ع (1390) زمین گردشگری (ژئوتوریسم): شاهراهی ماندگار و پایدار به سوی زیبایی آرمانی در زمین. فصلنامه علوم زمین، شماره 81، 217-221.

یزدی، ع.، دبیری، ر (1394) درآمدی بر ژئودایورسیتی، به عنوان پایه‌ای برای توسعه ژئوتوریسم. یافته‌های نوین زمین‌شناسی کاربردی، شماره 18، 82-74.

Alibaigi, S., Moradi Bisotuni, A., Rahimi, F., Khosravi, Sh., Alibaigi H (2017) The Late Sasanian Treasury of Qouri Qaleh Cave: Votive Offerings for a Mithra Temple in Kermanshah, Western Iran. Iran, 55 (2): 227-252.

Anon (1991) First International Symposium on the Conservation of our Geological Heritage, Digne, France, 11-16 June 1991: Terra Abstracts Supplement 2 to Terra Nova, 3: 17.

Barker, A. J (1998) Introduction to metamorphic textures and microstructures. Stanley Thornes, Cheltenham, United Kingdom.

Bollati, I., Smiraglia, C., Pelfini, M (2013) Assessment and selection of geomorphosites and trails in the Miage Glacier Area (Western Italian Alps). Environmental Management, 51: 951-967.

Brilha, J (2015) Concept of geoconservation. In: Tiess, G., Majumder, T., and Cameron, P. (Eds.), Encyclopedia of Mineral and Energy Policy. Springer, Berlin, Heidelberg, p. 2. doi:10.1007/978-3-642-40871-7_2-1.

Brilha, J (2016) Inventory and quantitative assessment of geosites and geodiversity sites: a review. Geoheritage, 8: 119-134.

Brilha, J (2017) Geoheritage: Inventories and evaluation. In: Reynard, E., Brilha, J. (Eds.), Geoheritage: Assessment, Protection, and Management. Elsevier, Amsterdam, p. 69-85.

Brocx, M., Semeniuk, V (2007) Geoheritage and geoconservation history, definition, scope and scale. Journal of the Royal Society of Western Australia, 90: 53-87.

Bruschi, V. M., Cendrero, A., Albertos, J. A. C (2011) A statistical approach to the validation and optimization of geoheritage assessment procedures. Geoheritage, 3: 131-149.

De Wever, P., Guiraud, M (2017) Geoheritage and museums. In: Reynard, E., and Brilha, J. (Eds.), Geoheritage: Assessment, Protection, and Management. Elsevier, Amsterdam, 129-146.

Fassoulas, C., Mouriki, D., Dimitriou-Nikolakis, P., Iliopoulos, G (2012) Quantitative assessment of geotopes as an effective tool for geoheritage management. Geoheritage, 4: 177-193.

Fuertes-Gutiérrez, I., Fernández-Martínez, E (2010) Geosites inventory in the Leon Province (Northwestern Spain): a tool to introduce geoheritage into regional environmental management. Geoheritage, 2: 57-75.

Fuertes-Gutiérrez, I., Fernández-Martínez, E (2012) Mapping geosites for geoheritage management: a methodological proposal for the Regional Park of Picos de Europa (León, Spain). Environmental Management, 50: 789-806.

Mehdipour Ghazi, J., Ólafsdóttir R., Tongkul, F., Mehdipour Ghazi, J (2013) Geological Features for Geotourism in the Western Part of Sahand Volcano, NW Iran. Geoheritage, 5: 23-34.

Garcia, M. G., Brilha, J., Lima, F. F., Vargas, J. C., Pérez-Aguilar, A., Alves, A., et al. (2017) The inventory of geological heritage of the State of São Paulo, Brazil: Methodological basis, results and perspectives. Geoheritage, 10: 239-258.

Glaessner, M. F (1966) Precambrian Paleontology. Earth Science Reviews, 1: 29-50.

Gray, M (2013) Geodiversity: Valuing and Conserving Abiotic Nature. Second edition. Wiley Blackwell, Chichester.

Household, I., Sharples, C., Dixon, G., Duhig, N (1997) Georegionalisation. A more systematic approach to the identification of places of geoconservation significance. In: Eberhard, R. (ed.), Pattern and Processes: Towards a Regional Approach to National Estate assessment of geodiversity. Environment Australia Technical Series, 2: 65-89.

Lapworth, C (1885) The Highland controversy in British geology: it causes, course and consequences. Nature, 32: 558-559.

Lima, F. F., Brilha, J. B., Salamuni, E (2010) Inventorying geological heritage in large territories: a methodological proposal applied to Brazil. Geoheritage, 2: 91-99.

McKeever, P., Zouros, N (2005) Geoparks: celebrating Earth heritage, sustaining local communities. Episodes, 28: 274-278.

Newsome, D., Dowling, R (2017) Geoheritage and geotourism. In: Reynard, E. and Brilha, J. (Eds.), Geoheritage: Assessment, Protection, and Management. Elsevier, Amsterdam, 305-322.

Pitcher, W. S (1993) The Nature and Origin of Granite. Blackie Academic & Professional, Glasgow, UK.

Prosser, C., Díaz-Martínez, E., Larwood, J. G (2017) The conservation of geosites: principles and practice. In: Reynard, E., Brilha, J. (Eds.), Geoheritage: Assessment, Protection, and Management. Elsevier, Amsterdam, 193-212.

Sellier, D (2016) A deductive method for the selection of geomorphosites: application to Mont Ventoux (Provence, France). Geoheritage, 8: 15-29.

Semeniuk, T. A (2003) A new descriptive methodology for polymineralic rocks from reactivated shear zones of the Ivrea Zone (North Italy). PhD Department of Earth Sciences ETH Zurich.

Semeniuk, V., Semeniuk, C. A (2001) Human impacts on globally to regionally significant geoheritage features of the Swan Coastal Plain and adjoining coastal zone, southwestern Australia. In: Gostin, V. (ed.), Gondwana to Greenhouse: Australian Environmental Geoscience. The Australian Environment. Australian Journal of Earth Sciences Special Publication, 21: 181-199.

Semeniuk, V (1997) The linkage between biodiversity and geodiversity. In: Eberhard, R. (ed.). Pattern and Processes: Towards a Regional Approach to National Estate assessment of geodiversity. Technical Series No. 2, Australian Heritage Commission and Environment Forest Taskforce, Environment Australia, Canberra, 51-58.

Yazdi, A (2013) Qeshm island of Iran, Natural Academy of Geotourism Development. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3: 405-411.

Yazdi, A., Arian, M. A., Rezapour Tabari, M. M (2014) Geological and geotourism study of Iran geology natural museum, Hormoz island. Open Journal of Ecology, 4: 703-714.

Wilde, S. A., Valley, J. W., Graham, C. M (2001) Evidence from detrital zircons of the existence of continental crust and oceans on the Earth 4.4 Gyr ago. Nature, 409: 175-178.

Wimbledon, W. A. P (2011) Geosites - a mechanism for protection, integrating national and international valuation of heritage sites. Geologia dell’Ambiente Supplemento, 2: 13-25.

Wimbledon, W. A. P., Andersen, S., Cleal, C. J., Cowie, J. W., Erikstad, L., Gonggrijp, G. P., Johansson, C. E., Karis, L. O (1999) Geological world heritage: GEOSITES - a global comparative site inventory to enable prioritisation for conservation. Memorie Descrittive della Carta Geologica d'Italia, 54: 45-60.