بررسی تاثیر عوامل زمین شناختی بر روی وضعیت ژئواستاتیکی آبهای دشت گلگیر مسجدسلیمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی نفت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مسجد سلیمان، مسجد سلیمان

2 کارشناس مسئول آبفا استان خوزستان و عضو شورای راهبردی آب و فاضلاب کشور

3 گروه مهندسی نفت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ماهشهر، ماهشهر

4 گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران

چکیده

دشت گلگیر با مساحت حدود 1600 هکتار در90 کیلومتری شمال شرق اهواز و20 کیلومتری جنوب‌شرق مسجدسلیمان در شمال-غرب تاقدیس آسماری و حوضه کارون میانی واقع گردیده است. منطقه مورد مطالعه، قسمتی از زاگرس چین‌خورده می‌باشد که در جنوب غرب ایران قرار دارد. سازندهایی که در این منطقه رخنمون دارند به ترتیب سن از قدیم به جدید به ترتیب شامل رسوبات عهد حاضر، سازند ماسه سنگی–مارنی آغاجاری، سازندهای آهکی–مارنی میشان، سازند گچساران، سازند آهکی آسماری می باشند. طبق طبقه بندی دمارتن، منطقه دارای اقلیم نیمه خشک است. سازندهای مختلف به لحاظ دارا بودن سنگ ها و کانی های خاص می توانند در وضعیت هیدرولوژیکی منطقه تاثیرات بسزایی داشته باشند. در منطقه مورد مطالعه سازند آسماری بیشترین پتانسیل تشکیل آبخوان را دارد و از لحاظ هیدروژئولوژی و هیدروشیمی مطلوب ترین گزینه برای برداشت آب در میان سازندهای منطقه می باشد. سازند گچساران دارای سیستم آبخوان غیرکربناته، کارستی مجرایی با قابلیت استحصال متوسط تا کم می باشد. همانند سازند آغاجاری، بخش لهبری اثر نامطلوبی بر کیفیت آب های سطحی و زیرزمینی دارد. وجود لایه های ژیپس و مارن در این بخش، تأثیر منفی شدید بر کیفیت رواناب از نظر افزایش غلظت کل جامدات محلول و بار معلق رسوبی دارد. سازند کنگلومرای بختیاری عموماً آبخوان های درز و شکاف دار را تشکیل می دهد که علیرغم عدم آبدهی بسیار بالا، به لحاظ کیفی و استمرار بهره برداری قابلیت مطلوبی دارند. در این مقاله به بررسی میزان تاثیر عوامل سنگ شناسی و لیتولوژیکی بر روی وضعیت ژئواستاتیکی آب های این دشت می پردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the effect of geological ingredient on the geostatistic position of Masjed Soleyman GolGir Plain Waters

نویسندگان [English]

  • fatemeh amiri 1
  • mahsa ashrafi birgani 2
  • amin ahmadi 3
  • ferdovs sareminezhad 4
چکیده [English]

The GolGir plain is located with an area of about 1600 hectare in 90km northeast of Ahvaz and 20km The southeast of Masjed Soleiman is located in the northwest of the Asmari anticline and the middle Karun Basin. The studied area is part of the Zagros china, located in the southwest of Iran. Formations exposed in this area are the oldest to the newest ones, respectively, including the present-day sediments, the sandstone-Marni Aghajari formation, limestone formations, Marni Mishan, Gachsaran, Gachsaran Formation, Asmari limestone formation. according to the demartenne classification, is a region with a semi-arid climat. Different formations due to the presence of certain rocks and minerals can have significant effects on the hydrological conditions of the area. In the study area, Asmari Formation has the highest potential for aquifer formation, and in terms of hydrogeology and hydrochemicals, it is the most favorable option for water harvesting among the formations of the region. Gachsaran Formation has a non-carbonated aquifer system, a virtual karstic with a medium to low recovery capability. Like the Aghajari Formation, the Lahbari member has an adverse effect on surface water and underground water quality. The presence of gypsum and marl layers in this section has a significant negative effect on the quality of runoff in terms of increasing the concentration of total soluble solids and sediment load. Bakhtiari conglomerate formations are generally seamless and split aquifers, which, despite the lack of discharge, are highly qualitative and continuously exploitable. In this paper, we will investigate the effect of petrology and lithological factors on the geostatic condition of the waters of this plain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • GolGir plain
  • hydrogeology
  • Aquifer
  • outcrop
امیری، ف.، اشرفی بیرگانی، م.، احمدی، ا (1396) مطالعه­ی وضعیت ژئواستاتیکی غلطت نیترات با استفاده از GIS در آب­های زیرزمینی دشت گلگیر مسجدسلیمان، نشریه مهندسی منابع معدنی، دوره دوم، شماره 3، صفحات 53 تا 66.
درویش­زاده، ع (1370) زمین­شناسی ایران. انتشارات امیرکبیر (نشر دانش امروز).
رقیمی، م.، رحیمی چاکدل، ع.، قره محمودلو، م.، شاهپسندزاده، م. و سیدخادمی، س. م (1387) تأثیر عوامل زمین­شناسی در کیفیت شیمایی منابع تأمین آب آشامیدنی گرگان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد پانزدهم، شماره اول، صفحات 181 تا 192.
رقیمی، م.، شمعانیان، غ. ح.، شاکری، ع.، رحیم یچاکدل، ع. و قلی پور، م (1387) شواهد هیدروژئوشیمی شوری آب تالاب اینچه در بخش شمالی آق قلا، استان گلستان، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد پانزدهم، شماره دوم، صفحات 193 تا 202.
سازمان آب و برق خوزستان، معاونت مطالعات پایه و طرح­های جامع منابع آب، مدیریت مطالعات پایه منابع آب (1385) گزارش مطالعات نیمه تفضیلی منابع آب گلگیر، 1385.
شهبازی، رضا.، فـیض­نیـا، س (1390) تـاثیـر سـازنـدهـای زمین­شناسی بر کاهش کیفیت آب­های سطحی و زیرزمینی حوضه آبخیز کویر مرکزی ایران) مطالعه موردی: حوضه آبخیز چشمه علی دامهان)، پژوهش­های فرسایش محیطی، شماره 1، بهار 1390.
شیرمردی دزکی، ع.، موسوی، م. ح.، امیری، ف (1392) ارزیابی هیدروشیمیایی و عوامـل موثر بر کـیفیت شـیمیایی چشمه­های مسجدسلیمان، فصلنامه ژئوشیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند، دوره 1، شماره 3، صفحات 190 تا 251.
صارمی­نژاد، ف (1389) پهنه­بندی آسیب­پذیری آبخوان دشت گلگیر مسجدسلیمان با استفاده از مدل Drastic و منطق فازی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
عبدالهی، م.، کلانتری، ن.، (1382). بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت زیروچری و خران، چکیده مقالات بیست و دومین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، صفحات 753 تا 754 .
غفوری، م. ر (1374) آب­شناسی، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، 250 صفحه.
قره­چلو، س.، فیض­نیا، س.، علوی پناه، س. ک. و میراخورلو، خ (1388) ارزیابی پهنه­بندی شاخص شوری زمین­شناسی مؤثر بر تخریب آب و خاک ) بررسی موردی: حوضه آبخیز حبله رود(، نشریه مرتع و آبخیزداری، مجله منابع طبیعی ایران، دوره 62، شماره 4، صفحات 527 تا 5.
محمدی بهزاد، ح. ر.، رحمانی، ر.، کلانتری، ن.، چیت­سازان، م. و روحی، ح (1398) بررسی فرایندهای اثرگذار بر کیفیت آب زیرزمینی دشت گتوند عقیلی، مجموعه مقالات نخستین کنفرانس ملی پژوهش­های کاربردی منابع آب ایران، کرمانشاه، صفحات 173 تا184.
نجف­زاده، ه.، زهتابیان، غ. ر.، خسروی، ح.، گلکاریان، ع (1394) تأثیر عوامل اقلیمی و زمین‏­شناسی بر کمّیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت مه‏ ولات، فصلنامه اکوهیدرولوژی دوره 2، شماره 3، صفحات 325 تا 336.
Schlumberger )2003) Islamic Republic of Iran. Reservoir Optymization Conference.
Mokrik, R. & Baublyte, A )2005(Water geochemistry in the Sventojy-Arukula aquifer system Lithuania, J. of Geologija., volume 52, pp 55-64.