پهنه بندی خطر زمین لغزش به روش تحلیل سلسله مراتبی و منطق بولین در کوه باقران(جنوب بیرجند)

منصوری, هاشم; وکیلی اوندری, فاطمه; خطیب, محمد مهدی

doi:10.22084/nfag.2017.1692

پهنه بندی خطر زمین لغزش به روش تحلیل سلسله مراتبی و منطق بولین در کوه باقران(جنوب بیرجند)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند

10.22084/nfag.2017.1692

چکیده

زمین لغزش یکی از پدیده های زمین شناسی است که هر ساله باعث ایجاد خسارتهای جانی و مالی فراوانی در سطح کشور شده است. در این تحقیق ابتدا به وسیله عکس های هوایی، نقشه های زمین شناسی موجود و بررسی های میدانی، نقشه پراکنش زمین-لغزشها در کوه باقران(جنوب بیرجند) به مساحت حدود1100 کیلومتر مربع تهیه گردید. در این زمینه پارامترهای موثر،اولویت بندی شد.در مرحله بعدی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و منطق بولین،وزن پارمترها مشخص شد و در پایان با استفاده ازARC GIS با هم تلفیق شدند مطالعات پهنه بندی حاکی از آن است که فاکتورهای فرسایش، فاصله از گسل و شتاب مهم ترین نقش را در وقوع زمین لغزش ها در منطقه ایفا می کنند. بر این اساس شواهد صحرایی حاکی از آنند عمده زمین لغزش ها از نوع ریزشی بوده و بیش از 85 درصد آنها در فاصله 700-0 متری از گسل‌ها صورت گرفته اندکه دال بر ارتباط مستقیم با زمین ساخت منطقه دارد. بررسی درصد شیب نشان می‌دهد که بیشتر زمین لغزشها در شیب 15تا40 درجه (شیب موثر) تشکیل می‌شود. همچنین بیش از95 درصد زمین لغزشها در رده سنگهای با مقاومت ضعیف و خیلی ضعیف در برابر فرسایش قرار دارند. بر اساس نتایج پهنه بندی خطر زمین لغزش به روش تحلیل سلسله مراتبی به ترتیب15 ،12، 25، 29 و 19 درصد از مساحت منطقه در کلاسهای خطر خیلی کم،کم ،متوسط،زیاد و خیلی زیاد قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Landslide hazard zonation by using Analytical hierarchy process(AHP) and Boolean logic in Bagheran Mountain(south of Birjand)

نویسندگان [English]

H mansouri
F vakili
M.M Khatib

چکیده [English]

Landslide is a geological events which causes enormous human and financial losses in country every year. in this paper ,first map of landslides distribution in Bagheran mountain(south of Birjand that occupied about1100 km2)was prepared by aerial photos, geological maps and field surveys. in this topic, effective parameters will prioritize. Then with Analytical hierarchy process (AHP) and Boolean logic, the weight of parameters were determined and finally combined together by ARC GIS. The results of Landslide hazard mapping indicate erosion, distance from fault and accelerate factors are most importance in creating landslides in this area. Base on field evidence, rock fall landslides are more abundance in area and results indicate that more %85 of landslides are within 0-700 meters of faults, which indicates a direct correlation with regional tectonic. The percent of slope show most of landslides are formed in15-40 degrees of slope. Also more %95 of landslides are in low and very low resistance to erosion. The results of landslide hazard mapping based on analytical hierarchy process, Respectively 15, 12, 25, 29 and 19 % of the area were at very low risk class, low, medium, high and very high.

کلیدواژه‌ها [English]

: Landslide hazard zonation
Analytical hierarchy process
Boolean logic
area density
Bagheran Mountain

مراجع

منابع

[1] احمد ثانی، ن (1390) بررسی امکان فعالیت اکوتوریسمی از نظر اکولوژیک در جنگلهای زاگرس شمالی با کاربرد تصمیمگیری چند معیاره، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی. آمایش سرزمین. سال سوم، شماره 4، ص 64- 45.

[2] اشتوکلین، ی.، افتخارنژاد، ج. و هوشمندزاده، ع (1352) بررسی مقدماتی زمینشناسی در لوت مرکزی، شرق ایران، گزارش شماره 22 ف، سازمان زمینشناسی کشور.

[3] افتخارنژاد، ج.، اشتوکلین، ج (1369) نقشه زمینشناسی1:250000 چهار گوش بیرجند، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

[4] آقانباتی،ع (1385) زمـیـنشناسی ایران. سـازمـان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 ص.

[5] اوهانیان، ت.، طاوسیان، ش و افتخارنژاد، ج (1978) نقشه 1:100000 زمینشناسی بیرجند، ورقه بیرجند.

[6] بهنیافر، ا.، منصوری دانشور، م. ر (1389) پهنهبندی آمایشی با رویکرد ارزیابی چند عامله و استفاده از AHP بهمنظور توسعه گردشگری در محیط GIS (مطالعه موردی: حوضه آبریز گلمکان)، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط ، شماره3، ص 18-1.

[7] بهنیافر، ا.، منصوری دانشور، م. ر (1389) کاربرد مدل AHP و منطق فازی در منطقهبندی خطرات زمینلغزش (نمونه موردی: حوضه آبریز فریزی، دامنه شمالی کوههای بینالود)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره9، ص100-89.

[8] خطیب، مم (1368) تحلیل ساختاری کوه‌های جنوب بیرجند، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

[9] خطیب، م‌، م (1377) هندسه پایانه گسلهای امتدادلغز، پایاننامه دکتری، دانشگاه شهید بهشتی، 224 ص.

[10] رمضانی، ب.، ابراهیمی، ه (1388) شناخت عوامل موثر در زمینلغزش در حوضه آبخیز سد برنجستانک قائم شهر، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیایی انسانی، سال اول، شماره چهارم.

[11] دروی، ق (1372) مطالعه و بررسی سازوکار زمینلغزش در روسـتای رزگ، پایاننامــه کارشناسیارشد، گروه زمینشناسی، دانشگاه بیرجند.

[12] فخاری، س.، خطیب، م. م (1386) بررسی تغییرات نرخ برخاستگی در افیولیتملانژهای جنوب بیرجند به کمک تحلیل فرکتالی آبراههها، دهمین همایش سالانه انجمن زمینشناسی ایران.

[13] سوری، س (1390) پهنهبندی خطر زمینلغزش با استفاده از منطق فازی و شبکه عصبی مصنوعی (مطالعه موردی: حوضه کشوری (نوژیان)، پایاننامه کارشناسی ارشد، گروه زمینشناسی، دانشگاه فردوسی

[14] عظیمی حسینی، م.، نظریفر، م.ه. و مومنی، م (1389) کاربرد GIS در مکانیابی، انتشارات مهرگان قلم، ص 269-239.

[15] مالچفسکی، ی (1385) سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چند معیاری. ترجمه؛ اکبر پرهیزکار و عطا غفاری گیلانده. تهران، انتشارات سمت. ص370-364.

[16] محمدی، م.، مرادی، م.ر.، فیضنیا، س. و پورقاسمی، ح.ر (1388) اولویتبندی عوامل موثر بر زمینلغزش و تهیه نقشه خطر آن با استفاده از مدلهای ارزش اطلاعات و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: بخشی از حوضه آبخیز هراز)، فصلنامه علوم زمین، شماره 74، ص 32-27

[17] مؤمـنی، م.، شــریفی سـلیم، ع (1390) مـدلهـا و نرمافزارهای تصمیمگیری چند شاخصه، نشر مؤلفین. 218 ص.

[18] نصرآبادی، ع (1379) پهنهبندی احتمال زمینلغزش شهرستان بیرجند، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده علوم.

[19] Anbalagan, R (1997) Landslide hazard evaluation and donation zonation in mountainous terrain. Engineering Geology, voI32.

[20] Ayalew, L., Yamaglshi, H., Marul, H.& Kannoo, T (2005) Landslides in Sado island of japan:Part II. GIS-based susceptibility zonation with comparisons, Engeenering Geology, vol:81,NO:4, p:432-445.

[21] Brabb.E.E (1984) Innovatine Approaches to landslide hazard risk zonation.Proc., Fourth International Symposium on Landslide, Canadian Geotechnical Society, vol:1, No:1, p:307-324.

[22] Carrara. A (1983) A multivariate model for landslide hazard evaluation. Mathematical Geology 15, 403–426.

[23] Chauhan, S., Sharma, M., Arora, M.K., Gupta, N.K (2010) Landslide susceptibility zonation through ratings deraived from Artificial neural network, International Jornal of Applied Earth observation and Geoinformation, 12:340-350.

[24] Eastman, R. J (2003) Idrisi for windows user guide, Clark University. New York.

[25] Gee.M. D (1995) Classification of landslides hazard Zonation methods and a test of predictive Capability. Proceedings 6 th International Symposium on Landslide,p: 48 − 56.

[26] Schreyer, A. & Malczeweski, J (2004) Multicriteria evaluation using Analytical Hierarchy Process and orderd weighted averaging. WWW.AHP.

[27] Tirrule, R., Bell, L.R., Griffis, R.J., and Camp, V.E (1983) The Sistan suture zone of eastern Iran., G.S.A, V.94,p.134-156.

[28] Van Westen C. J., Soeters R., and Renger, N (1993) Geographic Information Systems as applied to Landslide Hazard Zonation, Zonation Awareness & GIS in Europe, pp: 9-13.

[29] Walker, R.T., and Khatib, M.M (2006) Active fulting in the Birjand region of in eastern Iran. Tectonics, V.25, p.1-17.

[30] Yalcin, A (2008) GIS-based landslide susceptibility zonation using analytical hierarchy process and bivariate statistics in Ardesen (Turkey):Comparisons of results and confirmations. CATENA, Vol: 72, p: 1-12.

[31] Yalcin, A., Reis, S., Aydinoglu, A.C. & Yomralioglu, T (2011) A GIS-based comparative study of frequencyratio, analytical hierarchy process, bivariate statistics and logistics regression methods for landslide susceptibility zonation in Trabzon, NE Turkey, Catena, Vol: 85,NO:3, p: 274-287.